Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

semen Col

  • 1 semen

    semĕn, ĭnĭs, n. [st2]1 [-] semence, graine. [st2]2 [-] sorte d'épeautre. [st2]3 [-] jeune plant, surgeon, bouture. [st2]4 [-] semence des animaux, germe vital. [st2]5 [-] race, souche, origine. [st2]6 [-] postérité, rejeton, descendant; enfant; petit (des animaux). [st2]7 [-] principes (de l'eau, du feu, de l'air...), élément, molécule. [st2]8 [-] germe principe, commencement, origine, cause, source; auteur, instigateur.    - in semen abire (exire), Plin.: porter graine, grener.    - ponere plantâ aut semine, Col.: planter ou semer.    - semen trahere ab... Sil.: tirer son origine de...    - boni seminis pecus, Varr. R. R. 2, 2, 4: un troupeau de bonne race.    - ortus regio semine, Liv.: issu de sang royal.    - marina semina, Col.: alevin.    - semina leonum, Virg.: la race des lions.    - non tulit sua semina... Ov. M. 2, 629: il ne souffrit pas que son fils...    - semina rerum, Lucr.: éléments constitutifs des choses.    - semina aquarum, Lucr.: molécules d'eau.    - semina flammae, Virg.: semences du feu.    - semen malorum omnium, Cic.: source de tous les maux.    - semen bellorum civilium, Cic.: ferment de discordes civiles.    - semen sceleris, Plaut.: artisan de fourberies.    - semina veteris eloquentiae, Tac. Or. 33: la source de l'ancienne éloquence.
    * * *
    semĕn, ĭnĭs, n. [st2]1 [-] semence, graine. [st2]2 [-] sorte d'épeautre. [st2]3 [-] jeune plant, surgeon, bouture. [st2]4 [-] semence des animaux, germe vital. [st2]5 [-] race, souche, origine. [st2]6 [-] postérité, rejeton, descendant; enfant; petit (des animaux). [st2]7 [-] principes (de l'eau, du feu, de l'air...), élément, molécule. [st2]8 [-] germe principe, commencement, origine, cause, source; auteur, instigateur.    - in semen abire (exire), Plin.: porter graine, grener.    - ponere plantâ aut semine, Col.: planter ou semer.    - semen trahere ab... Sil.: tirer son origine de...    - boni seminis pecus, Varr. R. R. 2, 2, 4: un troupeau de bonne race.    - ortus regio semine, Liv.: issu de sang royal.    - marina semina, Col.: alevin.    - semina leonum, Virg.: la race des lions.    - non tulit sua semina... Ov. M. 2, 629: il ne souffrit pas que son fils...    - semina rerum, Lucr.: éléments constitutifs des choses.    - semina aquarum, Lucr.: molécules d'eau.    - semina flammae, Virg.: semences du feu.    - semen malorum omnium, Cic.: source de tous les maux.    - semen bellorum civilium, Cic.: ferment de discordes civiles.    - semen sceleris, Plaut.: artisan de fourberies.    - semina veteris eloquentiae, Tac. Or. 33: la source de l'ancienne éloquence.
    * * *
        Semen, seminis, pen. corr. n. g. a Sero, seris. Colum. Semence.
    \
        Abire in semen. Plin. Venir à semence, Grener.
    \
        Committere semina sulcis. Virgil. Semer.
    \
        Exire in semen. Plin. Grener.
    \
        Spargere semina. Seneca. Semer.
    \
        Semina. Virgil. Plantes et sauvageaulx. Ce sont aussi pepins.
    \
        Deponere semina. Columel. Planter des sauvageaux, ou jeunes plantes de vigne.
    \
        Huius belle semen tu fuisti. Cic. Autheur, Origine, Commencement, Tu as esmeu ceste guerre, Tu en es cause.
    \
        Semen alicuius. Sueton. La generation, La semence, Enge, Engence.

    Dictionarium latinogallicum > semen

  • 2 semen

    sēmen, ĭnis, n. [root sa-, sē-; cf.: sero, sevi; Saturnus, sator, etc.].
    I.
    Seed.
    1.
    Of plants, Cato, R. R. 17; 27; 31 fin.; 34; Varr. R. R. 1, 40 sq.:

    semen manu spargere,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50:

    terra semen excepit,

    id. Sen. 15, 51; id. N. D. 2, 32, 81; Ov. M. 1, 108; 7, 623 et saep.—
    2.
    Of men, animals, etc., Plaut. Am. 5, 2, 9; Varr. R. R. 2, 2, 4; 2, 3, 4; 3, 7, 10 al.; Lucr. 4, 1031; 4, 1034 sq.; Cels. 4, 19; Ov. M. 1, 748; 15, 760 et saep.—
    3.
    Poet., of the elements of other bodies (of fire, water, stones, etc.):

    ignis semina convolvunt e nubibus,

    Lucr. 6, 201 sq.; 6, 444; 6, 507;

    6, 841: quaerit pars semina flammae in venis silicis,

    Verg. A. 6, 6; Ov. M. 11, 144 et saep.:

    in animis quasi virtutum igniculi et semina,

    Cic. Fin. 5, 7, 18; so id. Div. 1, 3, 6:

    alicujus quaestionis,

    Liv. 40, 19.—
    B.
    kat exochên, spelt-seed, spelt, Plin. 18, 8, 19, § 82; 18, 24, 55, § 198; Col. 2, 12, 1; cf. Isid. Orig. 17, 3, 6.—
    II.
    Transf.
    A.
    A shoot used for propagating; a graft, scion, set, slip, cutting, Varr. R. R. 1, 40, 5; Verg. G. 2, 354; Col. 3, 3, 4; 3, 4, 1; 5, 10, 1 et saep.—
    2.
    A stock, race (very rare):

    genus ac semen,

    Cic. Agr. 2, 35, 95; so (with genus) id. Phil. 4, 5, 13:

    ipsa regio semine orta,

    Liv. 1, 47:

    videndum, ut boni seminis pecus habeas,

    Varr. R. R. 2, 2, 4.—
    3.
    Posterity, progeny, offspring, child ( poet.):

    non tulit in cineres labi sua Phoebus eosdem Semina, sed natum flammis Eripuit,

    Ov. M. 2, 629; so,

    semina,

    id. ib. 10, 470; 15, 216; id. F. 2, 383; id. Tr. 2, 415; Sen. Herc. Fur. 987; Vulg. Gen. 15, 5 et saep.—
    II.
    Trop., as in all languages, seed, i. e. origin, occasion, ground, cause; of persons, an author, prompter, insligator, etc. (class.).
    (α).
    Sing. (the predom. signif. in Cic.):

    stirps ac semen malorum omnium,

    Cic. Cat. 1, 12, 30:

    bellorum civilium semen et causa,

    id. Off. 2, 8, 29, cf. ut in seminibus est causa arborum et stirpium:

    sic hujus belli semen ut fuisti (for which, just before: causam belli in personā tuā constitisse),

    id. Phil. 2, 22, 55:

    sceleris,

    Plaut. Rud. 2, 2, 21.—
    (β).
    Plur.:

    in animis, quasi virtutum igniculi atque semina,

    Cic. Fin. 5, 7, 18:

    quod et Zeno in suis commentariis quasi semina quaedam sparsisset,

    id. Div. 1, 3, 6:

    si virtutes sunt, ad quas nobis initia quaedam ac semina sunt concessa naturā,

    Quint. 2, 20, 6:

    loquaces, seditiosos, semina discordiarum (tribunos plebis),

    Liv. 3, 19, 5:

    vix tamen illa semina erant futurae luxuriae,

    the small beginnings, id. 39, 6, 9; cf. id. 40, 19, 9:

    discordiae,

    Tac. H. 1, 53; 4, 18 fin.:

    belli,

    id. A. 4, 27; 16, 7:

    rebellionis,

    id. ib. 11, 19:

    motus,

    id. ib. 3, 41. futuri exitii, id. ib. 4, 60:

    ejus facultatis,

    Quint. 2, 20, 6:

    quamquam semina ejus (translationis) quaedam apud Aristotelen reperiuntur,

    id. 3, 6, 60:

    quaedam probationum,

    id. 4, 2, 54:

    veteris eloquentiae,

    Tac. Or. 33; Sen. Ep. 90, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > semen

  • 3 semen

    sēmen, inis n. [ sero II ]
    1) семя, семена (s. manu spargere C; creatus semĭne Saturni O)
    2) саженец, рассада (s. ponere V)
    4) (тж. pl.) отпрыск, потомок, дитя, сын
    5) первоисточник, основа, причина (discordiae T; malorum C)
    7) полба Col, PM

    Латинско-русский словарь > semen

  • 4 spissus

    spissus, a, um, adj. [root spi-, to press; cf. Lith. spitu].
    I.
    Lit., thick, crowded, close, compact, dense (mostly poet and in post-Aug. prose;

    syn.: crassus, densas): durata ac spissa,

    Lucr. 2, 444:

    corpus,

    id. 6, 127:

    liquor,

    Ov. M. 12, 438:

    sanguis,

    id. ib. 11, 367:

    aër,

    id. ib. 1, 23:

    grando,

    id. ib. 9, 222 et saep.:

    corona Non tam spissa viris,

    Verg. A. 9, 509; so,

    coronae,

    Hor. A. P. 381:

    sedilia,

    id. ib. 205:

    theatra,

    id. Ep. 1, 19, 41:

    coma,

    id. C. 3, 19, 25; cf.:

    nemorum comae,

    id. ib. 4, 3, 11:

    ramis laurea,

    id. ib. 2, 15, 9:

    harena,

    Verg. A. 5, 336; cf.

    litus,

    Ov. M. 15, 718:

    tunica,

    of a close texture, Plaut. Ep. 2, 2, 46:

    navis juncturis aquam excludentibus,

    Sen. Ep. 76:

    caligo,

    Ov. M. 7, 528:

    noctis umbrae,

    Verg. A. 2, 621:

    tenebrae,

    Petr. 114, 3:

    nubes,

    Ov. Am. 1, 13, 30; id. M. 5, 621; Curt. 4, 3, 16; 8, 13, 24.— Comp.:

    semen,

    Col. 4, 33, 3:

    ignis,

    Luc. 9, 604.— Sup.:

    spississima arbor (ebenus et buxus),

    Plin. 16, 40, 76, § 204: minimum ex nequitiā levissimumque ad alios redundat;

    quod pessimum ex illā est et, ut ita dicam, spississimum, domi remanet et premit habentem,

    Sen. Ep. 81, 21.—
    B.
    Transf., of time.
    1.
    Slow, tardy, late (rare but class.):

    omnia tarda et spissa,

    Cic. Att. 16, 18, 2; cf.:

    in utroque genere dicendi exitus spissi et producti esse debent,

    id. de Or. 2, 53, 213.—
    2.
    Spissum illud amanti est verbum, Veniet nisi venit, Plaut. Cist. 1, 1, 77: nihil ego spei credo, omnes res spissas facit, Caecil. ap. Non. 392, 15; Pac., Titin., and Turp. ib. sq.: haruspices si quid boni promittunt, pro spisso evenit;

    Id quod mali promittunt, praesentiarum est,

    slowly, late, Plaut. Poen. 3, 5, 47.—
    3.
    Thick, i. e. in quick succession, rapid, frequent, fast, = continuus, creber (very rare):

    spississima basia,

    Petr. 31, 1.—
    II.
    Trop., hard, difficult (rare but class.): spissum sane opus et operosum, Cic. Q. Fr. 2, 14, 1:

    si id erit spissius,

    id. Fam. 2, 10, 4:

    si est aliquanto spissius,

    id. de Or. 3, 36, 145.—Hence, adv.: spissē.
    1.
    Thickly, closely:

    calcare carbones,

    Plin. 36, 25, 63, § 188.— Comp., Col. 2, 9, 2; Plin. 29, 2, 9, § 31. —
    2.
    Transf.
    a.
    Slowly: tu nimis spisse atque tarde incedis, Naev. ap. Non. 392, 25:

    habet hoc senectus, cum pigra est ipsa, ut spisse omnia videantur confieri,

    Pac. ib. 393, 4:

    cum spisse atque vix ad Antonium pervenimus,

    Cic. Brut. 36, 138.— Comp.: nascimur spissius quam emorimur, Varr. ap. Non. 392, 29.—
    * b.
    Rapidly:

    basiavit me spissius,

    Petr. 18, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > spissus

  • 5 imporco

    im-porco, (āvī), ātum, āre [ porca ]

    Латинско-русский словарь > imporco

  • 6 inocco

    in-occo, āvī, ātum, āre

    Латинско-русский словарь > inocco

  • 7 repango

    re-pango, —, — ere
    сеять, сажать ( semen Col)

    Латинско-русский словарь > repango

  • 8 aliqui [1]

    1. ali-quī, aliquae, aliquod (alius u. qui), Pron. indef. adi. irgend ein, -eine, -ein, a) masc.: aliqui morbus, Cato r.r. 157, 7: dolor aliqui, Cic. ep. 7, 1, 1: casus aliqui u. aliqui casus, Cic. off. 1, 115; 3, 33: repentinus aliqui casus, Gell. 1, 13, 3: consensus aliqui patrum, Liv. 7, 13, 8: aliqui paries, Vitr. 7, 4, 1: aliqui locus, Vitr. 8, 6 (7), 6: aliqui vultus hominis, Apul. met. 6, 29: cibus aliqui, Sulp. Sev. dial. 1, 11, 1: von Pers., deus aliqui, Cic. Ac. 2, 19: magistratus aliqui, Cic. Verr. 4, 146; facinorosus aliqui, Fronto de nep. am. 2. p. 233, 2 N.: quasi novus aliqui. Min. Fel. 5, 2: anachoreta aliqui, Sulp. Sev. dial. 1, 17, 3: aliqui palatii decurio, Amm. Sen. 20, 4, 20: subst., Plaut. Stich. 67. Cic. Clu. 113; ep. 109, 1 u. 5. Vopisc. Prob. 8, 4. Firm. Mat. 12, 5 u. 28, 4: m. ex u. Abl., aliqui ex nostris, Caes. b.G. 5, 26, 4: aliqui ex vobis, Cic. Cael. 7: m. Genet., aliqui vestrum, Gell. 11, 13, 5. – b) fem.: aliquae res, Lucr. 4, 261: quaepiam aliquae, Fest. 254 (b), 29. – c) neutr.: nomen aliquod beluae, Enn. tr. 276 (200): aliquod magnum malum, Ter. adelph. 509: simulacrum aliquod, Cic. legg. 1, 59: aliquod bellum, Caes. b.G. 6, 15, 1: aliquod bellum inexpiabile, Cic. Phil. 13, 2: detrimentum aliquod, Nep. Att. 2, 3: delictum aliquod, Val. Max. 2, 6, 3: verbum aliquod, Quint. 9, 3, 58: sive plura sunt (argumenta) sive aliquod unum, Cic. de or. 2, 292: aliquod satureiae semen, Col. 11, 3, 57: ex quibus si unum aliquod (irgend eine einzige Eigenschaft) in te cognoveris, Cic. div. in Caec. 27: unum aliquod de nefariis istius factis eligam, Cic. II. Verr. 1, 62. – / Für die übrigen Kasus s. ali-quis.

    lateinisch-deutsches > aliqui [1]

  • 9 aliqui

    1. ali-quī, aliquae, aliquod (alius u. qui), Pron. indef. adi. irgend ein, -eine, -ein, a) masc.: aliqui morbus, Cato r.r. 157, 7: dolor aliqui, Cic. ep. 7, 1, 1: casus aliqui u. aliqui casus, Cic. off. 1, 115; 3, 33: repentinus aliqui casus, Gell. 1, 13, 3: consensus aliqui patrum, Liv. 7, 13, 8: aliqui paries, Vitr. 7, 4, 1: aliqui locus, Vitr. 8, 6 (7), 6: aliqui vultus hominis, Apul. met. 6, 29: cibus aliqui, Sulp. Sev. dial. 1, 11, 1: von Pers., deus aliqui, Cic. Ac. 2, 19: magistratus aliqui, Cic. Verr. 4, 146; facinorosus aliqui, Fronto de nep. am. 2. p. 233, 2 N.: quasi novus aliqui. Min. Fel. 5, 2: anachoreta aliqui, Sulp. Sev. dial. 1, 17, 3: aliqui palatii decurio, Amm. Sen. 20, 4, 20: subst., Plaut. Stich. 67. Cic. Clu. 113; ep. 109, 1 u. 5. Vopisc. Prob. 8, 4. Firm. Mat. 12, 5 u. 28, 4: m. ex u. Abl., aliqui ex nostris, Caes. b.G. 5, 26, 4: aliqui ex vobis, Cic. Cael. 7: m. Genet., aliqui vestrum, Gell. 11, 13, 5. – b) fem.: aliquae res, Lucr. 4, 261: quaepiam aliquae, Fest. 254 (b), 29. – c) neutr.: nomen aliquod beluae, Enn. tr. 276 (200): aliquod magnum malum, Ter. adelph. 509: simulacrum aliquod, Cic. legg. 1, 59: aliquod bellum, Caes. b.G. 6, 15, 1: aliquod bellum inexpiabile, Cic. Phil. 13, 2: detrimentum aliquod, Nep. Att. 2, 3: delictum aliquod, Val. Max. 2, 6, 3: verbum aliquod, Quint. 9, 3, 58: sive plura sunt (argumenta) sive aliquod unum, Cic. de or. 2, 292:
    ————
    aliquod satureiae semen, Col. 11, 3, 57: ex quibus si unum aliquod (irgend eine einzige Eigenschaft) in te cognoveris, Cic. div. in Caec. 27: unum aliquod de nefariis istius factis eligam, Cic. II. Verr. 1, 62. – Für die übrigen Kasus s. aliquis.
    ————————
    2. aliquī, Adv. (zsgz. aus Abl. aliquoi von aliquis), auf irgend eine Art, irgendwie, so gut wies geht (s. Brix Plaut. mil. 1182. Lorenz Plaut. most. 174), Plaut. aul. prol. 24 u.a. Varr. r.r. 1, 17, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aliqui

  • 10 sementis

    sēmentis, is (acc. sementim, Cic. N. D. 3, 30, 75 B. and K.; Cato, R. R. 17, 2; 17, 27; 17, 30; 17, 61 fin. al.; Col. 11, 2, 81, with the var. lect. sementem, a form which appears also in Plaut. Men. 5, 7, 23; Varr. L. L. 5, § 37; Cic. Att. 9, 8, 1; id. de Or. 2, 65, 281; Liv. 23, 48; Col. 2, 15, 1; 11, 2, 90; abl. semente, Cic. Verr. 2, 3, 54, § 125; Ov. F. 1, 667; Pall. Nov. 1, 1:

    sementi,

    Col. 2, 9, 15; 2, 10, 8; 2, 11, 1; 11, 2, 82; gen. plur. sementium, Plaut. Poen. 5, 5, 33 dub.), f. [semen].
    I.
    A seeding, sowing (freq. aud class.;

    syn. satio): nemo tam sine mente vivit, ut, quid sit sementis ac messis, quid arborum putatio ac vitium, omnino nesciat,

    Cic. de Or. 1, 58, 249; so (opp. messis) id. Verr. 2, 3, 54, § 125:

    sementim facito,

    Cato, R. R. 27; so,

    facere,

    id. ib. 30; Col. 2, 16, 1; 11, 2, 81 sq.; Liv. 23, 48:

    sementis tempus,

    Flor. 1, 11, 13. — Plur.:

    sementes quam maximas facere,

    Caes. B. G. 1, 3; Plin. 18, 25, 59, § 223.—

    Prov.: ut sementem feceris, ita metes,

    as you sow, so will you reap, Cic. de Or. 2, 65, 261.—
    B.
    Trop., a sowing:

    a dis inmortalibus malorum sementem esse factam,

    Cic. N. D. 3, 30, 75; so,

    proscriptionis,

    id. Att. 9, 8, 1.—Comically:

    hisce ego jam sementem in ore faciam pugnosque obseram,

    i. e. will plant blows, Plaut. Men. 5, 7, 23.—
    II.
    Transf.
    A.
    Seed-time:

    agro sicco per sementim,

    Cato, R. R. 61 fin.; 17, 2:

    mediā sementi,

    Col. 2, 10, 8; cf.:

    prima, novissima, ultima,

    id. 2, 9, 2.—
    B.
    Seed-corn, seed sown (very rare):

    ubi venit imber, multorum dierum sementis uno die surgit,

    Col. 2, 8, 4:

    aqua perfuderit sementem,

    Vulg. Lev. 11, 38; id. Marc. 4, 26.—Of the seed or semen of animals, Arn. 5, 163.—
    C.
    Sementes, the growing crops, the young crops, young corn:

    vos date perpetuos teneris sementibus auctus,

    Ov. F. 1, 679:

    tempestiviores sementes,

    Gell. 2, 29, 5; Vulg. Job, 39, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > sementis

  • 11 concipio

    con-cipio, cēpī, ceptum, ere (con u. capio), zusammenfassen, aufnehmen, auffassen, auffangen, I) im allg.: 1) eig., vermittelst eines Gefäßes u. dgl., a) übh.: nuces vix sesquimodio, Varr.: aquam trulleo, Varr. LL.: multum ignem trullis ferreis, Liv.: ingrediendo ventum veste, Quint.: auras (verst. ex tibiis), Ov.: in quibus aura illa concipitur, Quint.: quorum nomina nostro ore concipi nequeant, nicht in unsern Mund genommen, d.i. nicht ausgesprochen werden können, Mela. – b) Wasser in eine Röhre fassen (t.t.), Alsietinam aquam, Frontin. aqu. 11; u. so ibid. 5 sqq. – Partiz. subst., concepta commentariorum, die in den Kommentarien verzeichneten Fassungsmaße, Frontin. aqu. 67 u. 73. – c) Pass. concipī, α) sich ansammeln, v. Flüssigkeiten übh., ut quisque (umor) ibi (in den Ställen) conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur, Col. 1, 6, 5. – β) sich fangen, entspringen, v. Flüssen, torrens velut ex alio fonte conceptus, Curt.: Ganges multis fontibus conceptus, Mela: Indus conceptam pluribus alveis undam trahit, Mela: torrens imbribus conceptus, ein Gießbach, Col. – γ) sich ansammelnd entstehen, sich bilden, in ea parte nivem concipi, Sen. nat. qu. 4, 12, 1. – bes. v. phys. Übeln, is morbus aestate plerumque concipitur, Col. 7, 5, 14: si ex calore et aestu concepta pestis invasit, Col. 7, 5, 2.

    2) übtr., Worte in eine (bestimmte, gesetzliche, feierliche) Formel bringen, die Formel von etw. abfassen, -aufsetzen (als t.t.): a) übh.: verba (iurisiurandi), iusiurandum, Liv.: conceptis verbis iurare, einen förmlichen (feierlichen) Eid schwören, Plaut. u. Liv. (vgl. quod EX ANIMl SENTENTIA iuraris, sicut concipitur more nostro, wie es in der bei uns üblichen Formel heißt, Cic.): verbis conceptissimis iurare, den förmlichsten (feierlichsten) Eid schwören, Petr. 113, 13: conceptis verbis peierare, einen förmlichen Meineid schwören, Cic.: dass. conceptis verbis deierare, Nep. fr. X II, 2 Stav.: verbis conceptis affirmare m. folg. Akk. u. Infin., Sen. apoc. 1, 3. – c. vadimonium, Cic.: edictum, obligationem, ICt. – dah. prägn., α) etw. in feierlicher Formel aus- od. nachsprechen (vgl. Bach Ov. met. 7, 594. Ruperti Tac. hist. 4, 31, 3), preces, Ov.: vota, Ov.: Q. Marcio Philippo praeeunte in foro votum (v. Volke), Liv.: c. cetera iurisiurandi verba, Tac.: sic verba concipito, sprich folgende Gebetsformel aus, Cato r.r. 139, 1 u. 141, 4: verba iurationis concipit (er schwört) m. folg. Akk. u. Infin., Macr. sat. 1, 6, 30. – β) in feierlicher (offizieller) Formel schließen, ankündigen, bestimmen, anordnen, foedus, Verg.: iustum bellum, Varr. LL.: Latinas (ferias) sacrumque in monte Albano rite, Liv.: nova atque integra auspicia, Liv. – b) eine Summe in Zahlen fassen, anschlagen, berechnen, bestimmen, c. summas (der Gefallenen), Liv. 3, 5, 12.

    II) insbes., an od. in sich nehmen, annehmen, in sich aufnehmen, 1) eig.: a) als jurist. t.t., eine Sache bei jmd. abfangen, abfassen, penes quem res concepta et inventa est, Paul. sent. 2, 31, 5. – insbes., c. furtum, einen Diebstahl in Gegenwart von Zeugen bei jmd. feststellen, Gell. 11, 18, 9 sqq. Gaius inst. 3, 186. – b) eine Flüssigkeit in sich aufnehmen, an sich ziehen, einsaugen, concipit Iris aquas, Ov.: vinea omnes imbres limumque concipit, Col.: concipiunt (nubes) multum marinum umorem, Lucr.: madefacta terra caducas concepit lacrimas ac venis perbibit imis, Ov.: ne (frumentum) concepto umore vitietur, Sen.: patere (laß zu) medicamentum concipi venis, Curt. – c) Feuer, α) v. Gebäuden u.a. brennbaren Ggstdn., c. ignem od. flammam, Feuer fangen, angehen (s. Oudend. Caes. b.c. 2, 14, 2), zB. materies, quae nisi admoto igni ignem concipere possit, Cic.: turris concipit ignem od. flammam, Curt. u. Caes.: stuppa iacit flammam concepto protinus igni, Lucr.: herba, cuius radix e longinquo concipit ignes, Plin.: conceptum ignem late od. latius fundere, Curt.: ne sacer tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: caedatur omnis silva et Oetaeum nemus concipiat ignes, Sen. poët.: ignitis lapidibus igne concepto, Vulg. 2. Mach. 10, 3. – u. im Bilde v. Verliebten, quem mens mea concipit ignem? welch Feuer der Liebe ergreift meinen Sinn? Ov.: concipit interea validos Aeëtias ignes, es erfaßt die Ä. heftige Glut, Ov.: cuncto concepit pectore flammam, Catull.: excute virgineo conceptas pectore flammas, Ov. – β) v. Kalk beim Löschen, c. ignem, sich erhitzen, Ov. met. 7, 108. – d) Luft aufnehmen, fangen, einziehen, cum magnam vim venti vela conciperent, Curt.: bucina concepit aëra, Ov.: pars (animae) concipitur cordis parte quādam, quem ventriculum cordis appellant, Cic. – e) in od. an den Körper aufnehmen, α) übh.: praecordiis conceptam mortem continere, Cic. Tusc. 1, 96. – β) befruchtenden Samen in sich aufnehmen, v. der Erde u. dgl., omnia quae terra concipiat semina, Cic.: censes, ante coronam herbae exstitisse, quam conceptum esse semen? Cic.: inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiant, Verg. – γ) v. weibl. Wesen, empfangen = schwanger-, trächtig werden, absol., ubi concepit aliqua, Cels.: cum concepit mula, Cic. – m. Acc., ut id quod conceperat servaret, Cic.: phoenix se ipsa concipit, Mela: concepta crimina (die durch Verbrechen empfangene Leibesfrucht, das Sündenkind) portat, Ov.: ita fit ut sola piscium et animal pariant et ova concipiant, Plin. – u. (im Bilde) hoc quod conceptum res publica periculum parturit (mit der der Staat gleichs. schwanger geht), Cic. – mit ex od. (selten) m. de od. ab u. Abl., od. m. Adv. (woher?), ex illo concipit ales, Ov.: quod erat ex fratre conceptum, Cic.: Tiberius ut ex adulterio conceptus, Suet.: u. (mehr im Bilde) funestum illud animal ex nefariis stupris, ex civili cruore conceptum, Cic.: de lupo concepta Nape, Ov.: conceptus a captiva servus, Ov.: Apis bos divinitus conceptus, Mela. – m. Abl. womit? partum od. alqm conceptum utero habere, Val. Max. – m. Abl. wodurch? quem pluvio Danaë conceperat auro, Ov.: anguis immanis concubitu conceptus, Cic.: puer furto conceptus, ein Kind von geheimer (unehelicher) Geburt, ein Bastard, Ov.: phoenix non coitu concipitur, Mela. – m. usque in u. Akk. der Zeit, feminae (canes) concipiunt usque in annos novem, Col. – dah. prägn., concipe = heirate, Ov. met. 11, 222. – u. Partiz. Perf. subst., conceptum, ī, n., die Leibesfrucht, ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur, Scrib. ep. ad C. Iul. Callist. p. 3 R.: coacta conceptum a se abigere, Suet. Dom. 22: u. so timeo ne (ova) iam concepti (sc. pulli) sint, schon Junge sind (wir: schon besessen sind), Petr. 33, 5. – f) eine Frucht usw. an sich erzeugen, ansetzen, spicam (v. Halme), Plin.: radicem (v. Baume), ICt. – g) eine physische Eigenschaft od. Beschaffenheit annehmen, bekommen, v. Lebl., alias aliasque vires (v. Flüssen u. Seen), Ov. met. 15, 336. – c. acorem, amaritudinem, sauer, bitter werden, Col.: saporem salis, Pallad.: teporem, lauwarm werden, Pallad. – od. ein phys. Gut od. Übel bekommen, sich zuziehen, v. leb. Wesen, eo sapore cupidinem bibendi pascendique (v. Schafen), Col.: veram noxam (Schaden am Leibe), Col.: aes alienum, Schulden machen, ICt. – h) mit den Augen auffassen = wahrnehmen, qui haec tanta oculis bona (so viel Schönes) concipio? Plaut. Poen. 277.

    2) übtr., a) übh. an sich od. in sich aufnehmen, ein moral. Übel sich zuziehen, auf sich laden, dedecus (Schande), Cic.: vitia, Cic.: dolor a se ipso conceptus, von selbst entstandener (Ggstz. a deo immissus), Cic.: illa macula Mithridatico bello superiore concepta, Cic.: aliquot iam per annos concepta huic ordini turpitudo atque infamia, anhaftende, Cic. – m. ex u. Abl., maculam ex paterno sanguine, Cic.: furorem ex maleficiis, Cic. – b) etw. Straffälliges auf sich laden, begehen, tantum scelus, Cic.: malum aut scelus, Cic. – m. in u. Akk., non istum (Verres) maius in sese (gegen das röm. Volk) scelus concepisse, Cic. – m. cum u. Abl., quod flagitium Lentulus non cum Autronio concepit? Cic. – m. Abl. (durch), violandā re publicā fraudes inexpiabiles, Cic. Vgl. Benecke Cic. Cat. 2, 7. – c) (m.u. ohne animo, mente u. dgl.) etw. in die Seele, in die Gedanken, in das Gefühl aufnehmen = etw. in sich entstehen od. aufkommen lassen, ihm Raum geben, Eingang finden lassen, in sich nähren, im Busen hegen, empfin den, fühlen, tanta flagitia (schmähliche Behauptungen) animo, Cic.: iram intimo animo et corde, Cic.: animo ingentes iras, Ov.: c. mente vaticinos furores (Begeisterung), Ov.: pectore robur, Kraft im Busen fühlen, Verg.: tantum robur intra pectora pro facto spemque metumque suo, Ov.: corde metus, Stat.: auribus tantam cupiditatem, Cic.: pectora concipiunt alios motus, das Herz wird von andern Regungen ergriffen, Verg. – ohne animo u. dgl., spem regni, Liv.: spem suae mortis, Ov.: spem ostentis, Suet.: tantam od. ingentem iram, Curt. u. Iustin.: odium in alqm, Cic.: inimicitiae privatae ex praetura conceptae, Caes.: furor incredibilis biennio ante conceptus, der unbegreifliche u. wahnsinnige Gedanke, der zwei Jahre vorher unter m.K. gefaßt war, Cic.: c. curam ducis, die Führung (das Kommando) übernehmen, Verg. – bene concepti affectus, tief empfundene Gefühle, Quint. – dah. (mit [u. poet. ohne] spe, mente) der Hoffnung auf etw., dem Gedanken an etw. Raum geben, auf etw. hoffen, nach etw. streben, trachten, auf etw. sinnen, scelus, Cic.: hoc spe concipere, audacis animi esse, Liv.: concipit aethera mente, Ov.: c. thalamos alieni orbis, Ov. – non servili animo c. m. folg. Infin. = den nicht sklavischen Entschluß fassen, zu usw., Tac. ann. 2, 39. – d) etw. in die Phantasie aufnehmen = etw. sich vorstellen (von etw. sich eine Vorstellung machen), sich einbilden, (sich) denken, gew. m. Abl. animo, mente (s. Drak. Liv. 9, 18, 8), α) übh.: agedum inaugura, fierine possit, quod nunc ego mente concipio, Liv.: quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo, unius tamen ea magnitudo hominis erit, Liv.: quid mirum si in auspiciis... imbecilli animi superstitiosa ista concipiant? Cic.: opulentia (Reichtum), quantam qui oculis non subiecere, animis concipere non possunt, von dessen Größe sich diejenigen, die ihn nicht mit Augen gesehen, keine Vorstellung machen können, Curt.: protinus concepit ›Italiam‹ et ›arma virumque‹, dachte sich J. usw. (= kam auf den Gedanken, die Äneide zu dichten), v. Vergil, Mart. 8, 56, 19. – m. folg. Acc. u. Infin., concepit, (Germanos) esse homines, qui etc., Vell. 2, 117, 3: forsitan et lucos illic urbesque deorum concipias animo esse, Ov. met. 2, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, concipere animo potes, quam simus fatigati, Plin. ep. 3, 9, 24. – Partiz. Perf. im Plur. subst., mente concepta, ōrum, n., das Vorgestellte, Gedachte, die Gedanken, Einbildungen, Quint. 5, 10. § 1 u. 4: mente concepta sensus vocamus, Quint. 8, 5, 2. – β) = etw. ahnen, argwöhnen, nec nutrix etiamnum concipit ullum mente nefas, Ov.: nec tantos mente furores concipit, ihr kam in die Seele kein Gedanke von solcher Wut, Verg. – e) in die Erkenntnis, in das Bewußtsein aufnehmen, auffassen, erkennen, begreifen, principio rerum omnium quasi adumbratas intellegentias animo ac mente c., Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, wohlverstanden u. ziemlich bestimmt aufgefaßt u. begriffen haben, Cic.: si qua divinae opis auguria mente concipi possent, Curt. – m. folg. Acc. u. Infin., quod enim ita iuratum est, ut mens conciperet fieri oportere, id servandum est, jeden Eid, den man mit dem Bewußtsein geschworen hat, man sei zu seiner Erfüllung verpflichtet, muß man halten, Cic. de off. 3, 107. – / arch. Infin. Präs. Pass. concipei, Corp. inscr. Lat. 1, 205. col. I, 45 u. 48.

    lateinisch-deutsches > concipio

  • 12 concipio

    con-cipio, cēpī, ceptum, ere (con u. capio), zusammenfassen, aufnehmen, auffassen, auffangen, I) im allg.: 1) eig., vermittelst eines Gefäßes u. dgl., a) übh.: nuces vix sesquimodio, Varr.: aquam trulleo, Varr. LL.: multum ignem trullis ferreis, Liv.: ingrediendo ventum veste, Quint.: auras (verst. ex tibiis), Ov.: in quibus aura illa concipitur, Quint.: quorum nomina nostro ore concipi nequeant, nicht in unsern Mund genommen, d.i. nicht ausgesprochen werden können, Mela. – b) Wasser in eine Röhre fassen (t.t.), Alsietinam aquam, Frontin. aqu. 11; u. so ibid. 5 sqq. – Partiz. subst., concepta commentariorum, die in den Kommentarien verzeichneten Fassungsmaße, Frontin. aqu. 67 u. 73. – c) Pass. concipī, α) sich ansammeln, v. Flüssigkeiten übh., ut quisque (umor) ibi (in den Ställen) conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur, Col. 1, 6, 5. – β) sich fangen, entspringen, v. Flüssen, torrens velut ex alio fonte conceptus, Curt.: Ganges multis fontibus conceptus, Mela: Indus conceptam pluribus alveis undam trahit, Mela: torrens imbribus conceptus, ein Gießbach, Col. – γ) sich ansammelnd entstehen, sich bilden, in ea parte nivem concipi, Sen. nat. qu. 4, 12, 1. – bes. v. phys. Übeln, is morbus aestate plerumque concipitur, Col. 7, 5, 14: si ex calore et aestu concepta pestis invasit, Col. 7, 5, 2.
    ————
    2) übtr., Worte in eine (bestimmte, gesetzliche, feierliche) Formel bringen, die Formel von etw. abfassen, -aufsetzen (als t.t.): a) übh.: verba (iurisiurandi), iusiurandum, Liv.: conceptis verbis iurare, einen förmlichen (feierlichen) Eid schwören, Plaut. u. Liv. (vgl. quod EX ANIMl SENTENTIA iuraris, sicut concipitur more nostro, wie es in der bei uns üblichen Formel heißt, Cic.): verbis conceptissimis iurare, den förmlichsten (feierlichsten) Eid schwören, Petr. 113, 13: conceptis verbis peierare, einen förmlichen Meineid schwören, Cic.: dass. conceptis verbis deierare, Nep. fr. X II, 2 Stav.: verbis conceptis affirmare m. folg. Akk. u. Infin., Sen. apoc. 1, 3. – c. vadimonium, Cic.: edictum, obligationem, ICt. – dah. prägn., α) etw. in feierlicher Formel aus- od. nachsprechen (vgl. Bach Ov. met. 7, 594. Ruperti Tac. hist. 4, 31, 3), preces, Ov.: vota, Ov.: Q. Marcio Philippo praeeunte in foro votum (v. Volke), Liv.: c. cetera iurisiurandi verba, Tac.: sic verba concipito, sprich folgende Gebetsformel aus, Cato r.r. 139, 1 u. 141, 4: verba iurationis concipit (er schwört) m. folg. Akk. u. Infin., Macr. sat. 1, 6, 30. – β) in feierlicher (offizieller) Formel schließen, ankündigen, bestimmen, anordnen, foedus, Verg.: iustum bellum, Varr. LL.: Latinas (ferias) sacrumque in monte Albano rite, Liv.: nova atque integra auspicia, Liv. – b) eine Summe in Zahlen fassen, anschlagen, berechnen,
    ————
    bestimmen, c. summas (der Gefallenen), Liv. 3, 5, 12.
    II) insbes., an od. in sich nehmen, annehmen, in sich aufnehmen, 1) eig.: a) als jurist. t.t., eine Sache bei jmd. abfangen, abfassen, penes quem res concepta et inventa est, Paul. sent. 2, 31, 5. – insbes., c. furtum, einen Diebstahl in Gegenwart von Zeugen bei jmd. feststellen, Gell. 11, 18, 9 sqq. Gaius inst. 3, 186. – b) eine Flüssigkeit in sich aufnehmen, an sich ziehen, einsaugen, concipit Iris aquas, Ov.: vinea omnes imbres limumque concipit, Col.: concipiunt (nubes) multum marinum umorem, Lucr.: madefacta terra caducas concepit lacrimas ac venis perbibit imis, Ov.: ne (frumentum) concepto umore vitietur, Sen.: patere (laß zu) medicamentum concipi venis, Curt. – c) Feuer, α) v. Gebäuden u.a. brennbaren Ggstdn., c. ignem od. flammam, Feuer fangen, angehen (s. Oudend. Caes. b.c. 2, 14, 2), zB. materies, quae nisi admoto igni ignem concipere possit, Cic.: turris concipit ignem od. flammam, Curt. u. Caes.: stuppa iacit flammam concepto protinus igni, Lucr.: herba, cuius radix e longinquo concipit ignes, Plin.: conceptum ignem late od. latius fundere, Curt.: ne sacer tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: caedatur omnis silva et Oetaeum nemus concipiat ignes, Sen. poët.: ignitis lapidibus igne concepto, Vulg. 2. Mach. 10, 3. – u. im Bilde v. Verlieb-
    ————
    ten, quem mens mea concipit ignem? welch Feuer der Liebe ergreift meinen Sinn? Ov.: concipit interea validos Aeëtias ignes, es erfaßt die Ä. heftige Glut, Ov.: cuncto concepit pectore flammam, Catull.: excute virgineo conceptas pectore flammas, Ov. – β) v. Kalk beim Löschen, c. ignem, sich erhitzen, Ov. met. 7, 108. – d) Luft aufnehmen, fangen, einziehen, cum magnam vim venti vela conciperent, Curt.: bucina concepit aëra, Ov.: pars (animae) concipitur cordis parte quādam, quem ventriculum cordis appellant, Cic. – e) in od. an den Körper aufnehmen, α) übh.: praecordiis conceptam mortem continere, Cic. Tusc. 1, 96. – β) befruchtenden Samen in sich aufnehmen, v. der Erde u. dgl., omnia quae terra concipiat semina, Cic.: censes, ante coronam herbae exstitisse, quam conceptum esse semen? Cic.: inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiant, Verg. – γ) v. weibl. Wesen, empfangen = schwanger-, trächtig werden, absol., ubi concepit aliqua, Cels.: cum concepit mula, Cic. – m. Acc., ut id quod conceperat servaret, Cic.: phoenix se ipsa concipit, Mela: concepta crimina (die durch Verbrechen empfangene Leibesfrucht, das Sündenkind) portat, Ov.: ita fit ut sola piscium et animal pariant et ova concipiant, Plin. – u. (im Bilde) hoc quod conceptum res publica periculum parturit (mit der der Staat gleichs. schwanger geht), Cic. – mit ex od. (selten) m. de od. ab u. Abl., od. m.
    ————
    Adv. (woher?), ex illo concipit ales, Ov.: quod erat ex fratre conceptum, Cic.: Tiberius ut ex adulterio conceptus, Suet.: u. (mehr im Bilde) funestum illud animal ex nefariis stupris, ex civili cruore conceptum, Cic.: de lupo concepta Nape, Ov.: conceptus a captiva servus, Ov.: Apis bos divinitus conceptus, Mela. – m. Abl. womit? partum od. alqm conceptum utero habere, Val. Max. – m. Abl. wodurch? quem pluvio Danaë conceperat auro, Ov.: anguis immanis concubitu conceptus, Cic.: puer furto conceptus, ein Kind von geheimer (unehelicher) Geburt, ein Bastard, Ov.: phoenix non coitu concipitur, Mela. – m. usque in u. Akk. der Zeit, feminae (canes) concipiunt usque in annos novem, Col. – dah. prägn., concipe = heirate, Ov. met. 11, 222. – u. Partiz. Perf. subst., conceptum, ī, n., die Leibesfrucht, ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur, Scrib. ep. ad C. Iul. Callist. p. 3 R.: coacta conceptum a se abigere, Suet. Dom. 22: u. so timeo ne (ova) iam concepti (sc. pulli) sint, schon Junge sind (wir: schon besessen sind), Petr. 33, 5. – f) eine Frucht usw. an sich erzeugen, ansetzen, spicam (v. Halme), Plin.: radicem (v. Baume), ICt. – g) eine physische Eigenschaft od. Beschaffenheit annehmen, bekommen, v. Lebl., alias aliasque vires (v. Flüssen u. Seen), Ov. met. 15, 336. – c. acorem, amaritudinem, sauer, bitter werden, Col.: saporem salis, Pallad.: teporem, lauwarm
    ————
    werden, Pallad. – od. ein phys. Gut od. Übel bekommen, sich zuziehen, v. leb. Wesen, eo sapore cupidinem bibendi pascendique (v. Schafen), Col.: veram noxam (Schaden am Leibe), Col.: aes alienum, Schulden machen, ICt. – h) mit den Augen auffassen = wahrnehmen, qui haec tanta oculis bona (so viel Schönes) concipio? Plaut. Poen. 277.
    2) übtr., a) übh. an sich od. in sich aufnehmen, ein moral. Übel sich zuziehen, auf sich laden, dedecus (Schande), Cic.: vitia, Cic.: dolor a se ipso conceptus, von selbst entstandener (Ggstz. a deo immissus), Cic.: illa macula Mithridatico bello superiore concepta, Cic.: aliquot iam per annos concepta huic ordini turpitudo atque infamia, anhaftende, Cic. – m. ex u. Abl., maculam ex paterno sanguine, Cic.: furorem ex maleficiis, Cic. – b) etw. Straffälliges auf sich laden, begehen, tantum scelus, Cic.: malum aut scelus, Cic. – m. in u. Akk., non istum (Verres) maius in sese (gegen das röm. Volk) scelus concepisse, Cic. – m. cum u. Abl., quod flagitium Lentulus non cum Autronio concepit? Cic. – m. Abl. (durch), violandā re publicā fraudes inexpiabiles, Cic. Vgl. Benecke Cic. Cat. 2, 7. – c) (m.u. ohne animo, mente u. dgl.) etw. in die Seele, in die Gedanken, in das Gefühl aufnehmen = etw. in sich entstehen od. aufkommen lassen, ihm Raum geben, Eingang finden lassen, in sich nähren, im Busen hegen, empfin-
    ————
    den, fühlen, tanta flagitia (schmähliche Behauptungen) animo, Cic.: iram intimo animo et corde, Cic.: animo ingentes iras, Ov.: c. mente vaticinos furores (Begeisterung), Ov.: pectore robur, Kraft im Busen fühlen, Verg.: tantum robur intra pectora pro facto spemque metumque suo, Ov.: corde metus, Stat.: auribus tantam cupiditatem, Cic.: pectora concipiunt alios motus, das Herz wird von andern Regungen ergriffen, Verg. – ohne animo u. dgl., spem regni, Liv.: spem suae mortis, Ov.: spem ostentis, Suet.: tantam od. ingentem iram, Curt. u. Iustin.: odium in alqm, Cic.: inimicitiae privatae ex praetura conceptae, Caes.: furor incredibilis biennio ante conceptus, der unbegreifliche u. wahnsinnige Gedanke, der zwei Jahre vorher unter m.K. gefaßt war, Cic.: c. curam ducis, die Führung (das Kommando) übernehmen, Verg. – bene concepti affectus, tief empfundene Gefühle, Quint. – dah. (mit [u. poet. ohne] spe, mente) der Hoffnung auf etw., dem Gedanken an etw. Raum geben, auf etw. hoffen, nach etw. streben, trachten, auf etw. sinnen, scelus, Cic.: hoc spe concipere, audacis animi esse, Liv.: concipit aethera mente, Ov.: c. thalamos alieni orbis, Ov. – non servili animo c. m. folg. Infin. = den nicht sklavischen Entschluß fassen, zu usw., Tac. ann. 2, 39. – d) etw. in die Phantasie aufnehmen = etw. sich vorstellen (von etw. sich eine Vorstellung machen), sich einbilden,
    ————
    (sich) denken, gew. m. Abl. animo, mente (s. Drak. Liv. 9, 18, 8), α) übh.: agedum inaugura, fierine possit, quod nunc ego mente concipio, Liv.: quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo, unius tamen ea magnitudo hominis erit, Liv.: quid mirum si in auspiciis... imbecilli animi superstitiosa ista concipiant? Cic.: opulentia (Reichtum), quantam qui oculis non subiecere, animis concipere non possunt, von dessen Größe sich diejenigen, die ihn nicht mit Augen gesehen, keine Vorstellung machen können, Curt.: protinus concepit ›Italiam‹ et ›arma virumque‹, dachte sich J. usw. (= kam auf den Gedanken, die Äneide zu dichten), v. Vergil, Mart. 8, 56, 19. – m. folg. Acc. u. Infin., concepit, (Germanos) esse homines, qui etc., Vell. 2, 117, 3: forsitan et lucos illic urbesque deorum concipias animo esse, Ov. met. 2, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, concipere animo potes, quam simus fatigati, Plin. ep. 3, 9, 24. – Partiz. Perf. im Plur. subst., mente concepta, ōrum, n., das Vorgestellte, Gedachte, die Gedanken, Einbildungen, Quint. 5, 10. § 1 u. 4: mente concepta sensus vocamus, Quint. 8, 5, 2. – β) = etw. ahnen, argwöhnen, nec nutrix etiamnum concipit ullum mente nefas, Ov.: nec tantos mente furores concipit, ihr kam in die Seele kein Gedanke von solcher Wut, Verg. – e) in die Erkenntnis, in das Bewußtsein aufnehmen, auffassen, erkennen, begreifen, principio rerum omnium quasi adumbratas
    ————
    intellegentias animo ac mente c., Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, wohlverstanden u. ziemlich bestimmt aufgefaßt u. begriffen haben, Cic.: si qua divinae opis auguria mente concipi possent, Curt. – m. folg. Acc. u. Infin., quod enim ita iuratum est, ut mens conciperet fieri oportere, id servandum est, jeden Eid, den man mit dem Bewußtsein geschworen hat, man sei zu seiner Erfüllung verpflichtet, muß man halten, Cic. de off. 3, 107. – arch. Infin. Präs. Pass. concipei, Corp. inscr. Lat. 1, 205. col. I, 45 u. 48.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > concipio

  • 13 contraho

    con-traho, trāxī, tractum, ere, zusammenziehen, beiziehen, I) vereinigend: 1) eig.: a) zusammen-, beiziehen = ziehend vereinigen, von lebl. Subjj., pituitam, semen, Cels. – mit in u. Akk., umorem in caput, Cels.: aquam intus in uterum, Cels.: in se caliginem, Plin.

    b) zusammenziehen, beiziehen = versammeln, sammeln, vereinigen, gew. leb. Wesen (Ggstz. dissipare, dispergere), captivos, Liv.: agrestes, Ov.: serpentes, Plin.: muscas, Plin.: undique fontes, Ov.: iumenta et camelos a Susis, Curt. – dispersos cives in unam urbem, Val. Max. – v. lebl. Subjj., contraxit eos non officii modo cura, sed etiam studium spectaculi, Liv. – Insbes.: α) (als milit. t. t.) Truppen, Schiffe usw. beiziehen, an sich ziehen, u. (mit u. ohne in unum locum, in unum) auf einen Punkt zusammenziehen, vereinigen, konzentrieren, auxilia, Suet. u. Iustin.: exercitum, Vell.: copias, Nep.: equitum et peditum copias, Pompei. in Cic. ep.: praesidia, quae in Umbria sunt, Pompei. in Cic. ep.: naves circiter LXXX cogere contrahereque, Caes.: magnam classem, Nep. – copias subito, Nep., celeriter, Nep. – undique exercitum, Liv., omnes copias, Curt., naves, Liv., od. auxilia a finitimis, Iustin.: ex omnibus oppidis copias, Pompei. in Cic. ep.: ex finitimis regionibus cohortes ex delectibus Pompeianis, Caes. – auxilia in Graecia, Iustin.: copias ad Bononiam, Suet. – illuc od. eo suas copias, Nep.: onerarias naves ex omni Graeciae ora eodem, Liv.: Luceriam omnes copias, Cic.: Veios ingentem exercitum, Liv.: in una castra decem legiones, Vell.: exercitum od. impedimenta in unum locum, Caes. u. Liv.: omnes od. omnia in unum, Liv. u. Cic.: dispersos milites in unum, Sall. – veteranos in suum auxilium, Suet.: naves ad exercitum traiciendum, Liv. – β) zur Unterredung, zur Beratung, zur Versammlung zusammenbringen, versammeln, kommen lassen, Scipionem et Hasdrubalem ad colloquium dirimendarum simultatium causā, Liv. – domum fidissimos amicorum, Iustin.: praefectos copiarum in praetorium, Curt.: in unum omnes copias ducesque, Liv. – bes. den Senat (b. Cic. cogere), pauci tantum patrum, quos casus obtulerat, contracti a consulibus, Liv.: senatus (Romanus) edicto contrahitur, Val. Max.: c. senatum (= βουλήν) in gymnasio, Iustin.: decuriones, Plin. ep. – γ) zu einer Korporation vereinigen, verbinden, ii, qui in idem contracti fuerint, Traian. in Plin. ep. 10, 34 (43), 1.

    c) einsammelnd zusammenbringen, zusammentragen, sammeln, omnis generis commeatum, Suet.: aurum, Plin.: exemplaria, Suet.: haec vetera (diese alten Schriftstücke), Tac. dial.: undique libros, Suet.: plures domos emptionibus per procuratores, Vell. – Insbes.: α) Früchte usw. zusammen-, einbringen, einheimsen, apes mella contrahunt, Plin.: venenum aliud ex radicibus herbarum contrahitur (vegetabilisches), aliud ex animalibus mortiferis reservatur (animalisches), Ps. Quint. decl. – β) Geld zusammenbringen, aufbringen, einnehmen, bes. als Erlös, c. pecuniam (Ggstz. erogare), Val. Max. – m. ex u. Abl., pecunia per quaestorem populi Romani ex praeda vendita contracta, Gell.: pecuniam ex viatico amicorum ipsiusque Caesaris, Tac.: ex pretio viridis olei plus quam multitudine mali nummorum contrahitur, Col. – m. Dat. (wozu?), pecuniam, quam tuae saluti contraxeram, Sen.

    2) übtr.: a) Gemüter zusammenbringen, in der Zuneigung vereinigen, contrahit celeriter similitudo eos, Liv.: illa (Venus) rudes animos hominum contraxit in unum, Ov.

    b) eines Verbindung zusammenbringen, herbeiführen, α) eine freundschaftliche od. verwandtschaftliche knüpfen, eingehen, v. lebl. Subjj., c. amicitiam, Cic. de amic. 48 u. (mit Ggstz. dissipare discordiam) Cic. de amic. 24: vinculum amicitiae, Val. Max. 4, 7 in. – v. Pers., c. matrimonium (Ggstz. matrimonium solvere, dimittere), Iustin. u. Suet.: affinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis, Vell. – β) eine geschäftliche Verbindung eingehen, abschließen, in etw. sich einlassen, rem, rationem, negotium, Cic.: emptionem ac venditionem, ICt.: res contractae, Verträge, Cic.: male contractae res, mißliche Umstände, in die wir verfangen sind, Cic. – m. cum u. Abl. od. m. inter se, cum multis res rationesque contractae, Geschäfts- u. Handelsverbindungen, Cic.: c. magnam rationem cum Mauritaniae rege, Cic.: c. nihil cum alqo, sich mit jmd. nichts zu schaffen machen, Cic.: res inter se c. emendo, vendendo, mutuum dando, Liv. – u. ohne Objekt, is qui od. ii quibuscum contrahebat, sich (in ein Geschäft) einließ, Cic.: neque si tecum agas aliquid neque si cum altero contrahas, vacare officio potes, Cic.

    c) einen Zustand jmdm. od. sich zuziehen, herbeiführen, verwirken, α) übh.: aes alienum u. aes alienum novum, Cic.: aes alienum in popina, Cic., od. luxu, Curt.: aes alienum cum creditore, Sen. – a nostra persona benevolentiam, von seiten unserer Person W. gewinnen, Cornif. rhet.: bellum, Liv.: alci od. sibi bellum cum alqo, Liv.: causas bellorum et bella, Mela. – causam certaminis cum alqo, Liv.: mortis sibi causam, Plin.: contracto iam inter Aetolos et Trallos certamine, sich entsponnen hatte, Liv.: clades suā temeritate contracta, Liv.: c. culpam, ICt. (u. so ea est contracta a nobis culpa, ut etc., Cic. ad Att. 11, 24, 1). – in maximis lucris paulum aliquid damni (v. Kaufhandel), Cic. – inimicitias domui, Quint.: plurimum invidiae alqā re, Suet.: numinis iram sibi, Ov. – aliquid litigii inter hos duos, Plaut.: lites, Plaut. u. Cic. – malum culpā, Cic.: molestias liberalitate suā, Cic. – necessitates ad bellum cum Romanis, Liv.: contrahitur mihi negotium, ich werde in Verlegenheit gebracht, Cic.: c. nefas celanda effando, Liv.: c. noxam, Schaden nehmen, Col. u. Apul.: odium hoc facinore, Vell.: tantum odium immoderati imperii crudelitate, Iustin. – incerti, morando an veniendo plus periculi contraherent, Liv.: conscientia contracti culpā periculi, Liv.: c. peregre habitando in singulas noctes tantum sibi reique publicae piaculi, verwirken, Liv.: c. sibi poenam, Hirt. b. G.: c. porcam, als Strafe verwirken, Cic. – c. rixam ex occursu, Vell. – v. lebl. Subjj., si mercatura quaestuosa in maximis rebus aliquid damni contraxerit, Cic.: apud Lacedaemonios virtus Alcibiadis plus invidiae quam gratiae contraxit, Iustin.: eiusmodi res et invidiam contrahunt in vita et odium in oratione, si inconsiderate tractes, Cornif. rhet.: si causae turpitudo contrahet offensionem, Cic.: illa, quae rabie contracta toleravimus, Sall. fr. – β) physische Übel zuziehen, herbeiführen, αα) an andern, v. lebl. Subjj., multorum dierum inopia contraxerat pestem, Iustin.: tristitia, quam videtur bilis atra contrahere, Cels. – ββ) an sich, sich zuziehen, v. Pers., stranguriae morbum, Plin.: cruditatem illic (dort = beim Mahle), Quint.: valetudinem adversam ferventissimis aestibus, Plin. ep.: dolor capitis vel vino vel cruditate contrahitur, Cels.: tussis multis modis contrahitur, Cels. – c. morbum ex aegritudine od. ex dolore, Iustin.: causam valetudinis ex profluvio alvi, Suet.: saginam corporis et valetudinem oculorum ex nimia luxuria, Iustin. – v. Lebl., situm aut mucorem (v. Essig), Col.: ne situ penora mucorem contrahant, Col.

    II) nach innen, verkürzend, verengernd, verdichtend zusammenziehen, 1) eig.: a) verkürzend zusammenziehen, einziehen, α) die Gliedmaßen usw. am Körper, αα) übh.: c. membrum (Ggstz. porrigere, extendere, Cic. u. Cels.: collum, cerviculam (Ggstz. tendere, extendere), Cic. u. Quint.: supercilia (Ggstz. remittere), Quint.: manum celeri motu (Ggstz. explicare), Quint.: tres digitos (Ggstz. explicare), Quint.: medium digitum in pollicem explicitis tribus, Quint.: digitos in pugnum, Plin.: crura, Ov.: brachia alci, für jmd. (um ihm Platz zu machen), Verg.: labra nimium, Cels.: rictum, Lact.: frontem, in Falten ziehen, vor Unwillen, Kummer usw. (Ggstz. frontem exporrigere, explicare, remittere; zuw. auch Ggstz. gaudere), Plaut., Cic., Quint. u. Plin. ep.: u. so vultum, Ov. – bina cornua, v. den Schnecken (Ggstz. protendere), Plin.: pinnarum oculos in acervum, v. Pfau (Ggstz. expandere colores), Plin.: habiliora sunt corpora, quae in arma (Rüstung) sua contrahi possunt (sich einschnüren lassen), quam quae superfunduntur (darüber hinausgehen), Sen. – u. se contrahere, sich zusammenziehen, sich verengern, zB. contrahit se millepeda tactu, Plin.: u. (Ggstz. se dilatare) tum pulmones se contrahunt aspirantes tum respiratu dilatant, Cic. – u. Passiv contrahi medial, sich zusammenziehen, sich verengern, nervi musculique contrahuntur (Ggstz. in suum locum veniunt), Cels.: contrahitur rictus, Ov.: cum spiritus (Atem) timore contrahitur, Sen.: u. Ggstz. dilatari, zB. stomachi partes eae, quae sunt infra id quod devoratur, dilatantur; quae autem supra, contrahuntur, Cic.: u. Ggstz. diffundi, zB. tumor frigore omni contrahitur, calore diffunditur, Cels.: und Ggstz. distendi (aufgetrieben werden), ovis sanguinariam herbam pasta toto ventre distenditur contrahiturque, Col. – contractum aliquo morbo bovis cor, Cic. de div. 2, 37. – contractum genibus tangas caput, so das du zusammengekauert mit den Knien den K. berührst, Hor. sat. 2, 7, 61: und so gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo, Hieron. epist. 53 (dagegen Hor. ep. 1, 7, 12 contractus leget, eingezogen, ungestört). – ββ) (besond. als mediz. t. t.) krampfhaft zusammenziehen, einziehen, bes. Passiv contrahi medial = sich zusammenziehen, sich einziehen, sich vor Krampf krümmen, sowohl momentan, saepe crura manusque contrahuntur, Cels.: ubi aegro crura contrahuntur, Cels.: contractis membris clamitans se vivere, Suet. – als dauernd, nervi qui contrahuntur, gelähmte Sehnen, Cels.: contracti aliquo morbo nervi, Cels.: recenti cicatrice contracti articuli, Cels.: contracti cruris aridi nervi, Sen. – Partiz. subst., contractī, ōrum, m., Gelähmte, Arnob. 1, 48. – β) andere Ggstde.: αα) übh.: appropinquante manu folia (v. einem Kraute), Plin.: arcum, spannen, Iuven. – ββ) als naut. t. t., c. vela, die S. einziehen, reffen, bildl. = sich im Glücke mäßigen, s. Cic. ad Att. 1, 16, 2. Quint. 12. prooem. § 4. Hor. carm. 2, 10, 23. – γγ) als t. t. der Baukunst, zusammenziehen, verjüngen, columnam, Vitr. 4, 3, 4 (vgl. 3, 3, 12 u. 4, 7, 2): pyramis XXIV gradibus in metae cacumen se contrahens, Plin. 36, 31.

    b) verdichtend zusammenziehen, α) Wunden usw., vulnera, cicatrices, Plin.: fibulae oras vulneris paulatim contrahunt, Cels. – β) den Stuhlgang hart machen, verstopfen (Ggstz. solvere), alvum, ventrem, Cels.: in senectute alvus contrahitur, tritt Verstopfung ein, Cels. – γ) Gliedmaßen starr-, steif machen, v. Frost, Todeskälte, gew. Partiz. contractus = starr, steif, digitus torpens contractusque frigore, taub u. steif durch Fr., Suet.: vermes rigore contracti decidunt, Col.: mori contractam cum te cogunt frigora (die Mücke im Winter), Phaedr. – u. v. Frost selbst, contracto frigore pigrae, träg von starren- der Kälte (von den Bienen), Verg. georg. 4, 259; vgl. pigrum est enim contractumque frigus, Sen. de ira 2, 19, 2. – δ) eine Flüssigkeit zusammenziehen, gerinnen machen, lac, Plin.: sanguinem, v. der Furcht (Ggstz. diffundere), Gell.

    2) übtr.: a) räumlich zusammenziehen, verkürzen, verengern, diffunditur mare latissimum iterumque contrahitur, Mart. Cap.: c. castra (milit. t. t., auch mit dem Zusatz in exiguum orbem), Caes. u. Liv.: lacum, Plin. ep.: spatia orae magis magisque (v. Hispanien), Mela: contracta aequora iactis in altum molibus, Hor.: c. lucis iter (v. der Sonne), Prop.: orbem (v. Monde), Ov.: umbras (v. Tage), Ov.: horrida tempestas contraxit caelum, verengte (für den Augenschein) den Horizont, d.i. umhüllte, umnachtete den H., Hor. epod. 13, 1.

    b) der Zeitdauer nach verkürzen, abkürzen (Ggstz. extendere), tempus epulandi, Plin. pan.: tempora dicendi, Quint.

    c) Rede u. Schrift zusammenziehen, zusammenfassen, verkürzen, kürzer sprechen, kurz ausdrücken, kurz fassen (Ggstz. extendere, dilatare), poëta inusitatius contraxerat meûm factûm pro meorum factorum, Cic.: orationem aut ex verbo dilatare aut in verbum contrahere, Cic.: sit nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, Quint.: c. nomina, verba, Cic.: mollia vocabula et Graeca ad lenitatem versus contrahere, extendere, inflectere (v. Homer), Plin. ep.: ut breviter contraham summam, Quint.: rerum notitia in artum contracta, Vell.: c. praecepta in unum, Ov.: quaelibet ex iis artibus in paucos libros, Quint.: opus in minores gyros, Stat.

    d) dem numerischen usw. Umfang nach in die Enge zusammenziehen, einschränken, beschränken, ermäßigen, α) übh.: c. universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic.: ea contrahere in angustumque deducere, Cic. – u. scherzh., res tuae ita contractae, ut ›nec caput nec pedes‹, zusammengewickelt (= verwickelt), Cic. ep. 7, 31, 2. – β) Affekte: appetitus omnes contrahere sedareque, Cic.: cupidinem, Hor.

    e) Gemüt, Herz, Mut einengen, beengen, beklommen machen, pressen, c. animum (Ggstz. remittere), Cic.: animum c. ac demittere, Cic.: cui non animus formidine divûm contrahitur? Lucr.: cuius non contractum sollicitudine animum illius argutiae (kluge Einfälle) solvant? Sen. – u. übtr. auf die Pers., tum (sol) quasi tristitiā quādam contrahit terram tum vicissim laetificat, Cic.: ut et bonis amici (des Fr.) quasi diffundantur et incommodis contrahantur, daß man sich (das Herz) sowohl durch das Glück des Freundes erweitert als durch seine Unannehmlichkeiten beengt fühlt, Cic.

    lateinisch-deutsches > contraho

  • 14 contraho

    con-traho, trāxī, tractum, ere, zusammenziehen, beiziehen, I) vereinigend: 1) eig.: a) zusammen-, beiziehen = ziehend vereinigen, von lebl. Subjj., pituitam, semen, Cels. – mit in u. Akk., umorem in caput, Cels.: aquam intus in uterum, Cels.: in se caliginem, Plin.
    b) zusammenziehen, beiziehen = versammeln, sammeln, vereinigen, gew. leb. Wesen (Ggstz. dissipare, dispergere), captivos, Liv.: agrestes, Ov.: serpentes, Plin.: muscas, Plin.: undique fontes, Ov.: iumenta et camelos a Susis, Curt. – dispersos cives in unam urbem, Val. Max. – v. lebl. Subjj., contraxit eos non officii modo cura, sed etiam studium spectaculi, Liv. – Insbes.: α) (als milit. t. t.) Truppen, Schiffe usw. beiziehen, an sich ziehen, u. (mit u. ohne in unum locum, in unum) auf einen Punkt zusammenziehen, vereinigen, konzentrieren, auxilia, Suet. u. Iustin.: exercitum, Vell.: copias, Nep.: equitum et peditum copias, Pompei. in Cic. ep.: praesidia, quae in Umbria sunt, Pompei. in Cic. ep.: naves circiter LXXX cogere contrahereque, Caes.: magnam classem, Nep. – copias subito, Nep., celeriter, Nep. – undique exercitum, Liv., omnes copias, Curt., naves, Liv., od. auxilia a finitimis, Iustin.: ex omnibus oppidis copias, Pompei. in Cic. ep.: ex finitimis regionibus cohortes ex delectibus Pompeianis, Caes. – auxi-
    ————
    lia in Graecia, Iustin.: copias ad Bononiam, Suet. – illuc od. eo suas copias, Nep.: onerarias naves ex omni Graeciae ora eodem, Liv.: Luceriam omnes copias, Cic.: Veios ingentem exercitum, Liv.: in una castra decem legiones, Vell.: exercitum od. impedimenta in unum locum, Caes. u. Liv.: omnes od. omnia in unum, Liv. u. Cic.: dispersos milites in unum, Sall. – veteranos in suum auxilium, Suet.: naves ad exercitum traiciendum, Liv. – β) zur Unterredung, zur Beratung, zur Versammlung zusammenbringen, versammeln, kommen lassen, Scipionem et Hasdrubalem ad colloquium dirimendarum simultatium causā, Liv. – domum fidissimos amicorum, Iustin.: praefectos copiarum in praetorium, Curt.: in unum omnes copias ducesque, Liv. – bes. den Senat (b. Cic. cogere), pauci tantum patrum, quos casus obtulerat, contracti a consulibus, Liv.: senatus (Romanus) edicto contrahitur, Val. Max.: c. senatum (= βουλήν) in gymnasio, Iustin.: decuriones, Plin. ep. – γ) zu einer Korporation vereinigen, verbinden, ii, qui in idem contracti fuerint, Traian. in Plin. ep. 10, 34 (43), 1.
    c) einsammelnd zusammenbringen, zusammentragen, sammeln, omnis generis commeatum, Suet.: aurum, Plin.: exemplaria, Suet.: haec vetera (diese alten Schriftstücke), Tac. dial.: undique libros, Suet.: plures domos emptionibus per procuratores, Vell. –
    ————
    Insbes.: α) Früchte usw. zusammen-, einbringen, einheimsen, apes mella contrahunt, Plin.: venenum aliud ex radicibus herbarum contrahitur (vegetabilisches), aliud ex animalibus mortiferis reservatur (animalisches), Ps. Quint. decl. – β) Geld zusammenbringen, aufbringen, einnehmen, bes. als Erlös, c. pecuniam (Ggstz. erogare), Val. Max. – m. ex u. Abl., pecunia per quaestorem populi Romani ex praeda vendita contracta, Gell.: pecuniam ex viatico amicorum ipsiusque Caesaris, Tac.: ex pretio viridis olei plus quam multitudine mali nummorum contrahitur, Col. – m. Dat. (wozu?), pecuniam, quam tuae saluti contraxeram, Sen.
    2) übtr.: a) Gemüter zusammenbringen, in der Zuneigung vereinigen, contrahit celeriter similitudo eos, Liv.: illa (Venus) rudes animos hominum contraxit in unum, Ov.
    b) eines Verbindung zusammenbringen, herbeiführen, α) eine freundschaftliche od. verwandtschaftliche knüpfen, eingehen, v. lebl. Subjj., c. amicitiam, Cic. de amic. 48 u. (mit Ggstz. dissipare discordiam) Cic. de amic. 24: vinculum amicitiae, Val. Max. 4, 7 in. – v. Pers., c. matrimonium (Ggstz. matrimonium solvere, dimittere), Iustin. u. Suet.: affinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis, Vell. – β) eine geschäftliche Verbindung eingehen, abschließen, in etw. sich einlassen, rem, rationem,
    ————
    negotium, Cic.: emptionem ac venditionem, ICt.: res contractae, Verträge, Cic.: male contractae res, mißliche Umstände, in die wir verfangen sind, Cic. – m. cum u. Abl. od. m. inter se, cum multis res rationesque contractae, Geschäfts- u. Handelsverbindungen, Cic.: c. magnam rationem cum Mauritaniae rege, Cic.: c. nihil cum alqo, sich mit jmd. nichts zu schaffen machen, Cic.: res inter se c. emendo, vendendo, mutuum dando, Liv. – u. ohne Objekt, is qui od. ii quibuscum contrahebat, sich (in ein Geschäft) einließ, Cic.: neque si tecum agas aliquid neque si cum altero contrahas, vacare officio potes, Cic.
    c) einen Zustand jmdm. od. sich zuziehen, herbeiführen, verwirken, α) übh.: aes alienum u. aes alienum novum, Cic.: aes alienum in popina, Cic., od. luxu, Curt.: aes alienum cum creditore, Sen. – a nostra persona benevolentiam, von seiten unserer Person W. gewinnen, Cornif. rhet.: bellum, Liv.: alci od. sibi bellum cum alqo, Liv.: causas bellorum et bella, Mela. – causam certaminis cum alqo, Liv.: mortis sibi causam, Plin.: contracto iam inter Aetolos et Trallos certamine, sich entsponnen hatte, Liv.: clades suā temeritate contracta, Liv.: c. culpam, ICt. (u. so ea est contracta a nobis culpa, ut etc., Cic. ad Att. 11, 24, 1). – in maximis lucris paulum aliquid damni (v. Kaufhandel), Cic. – inimicitias domui, Quint.: plurimum invidiae alqā re, Suet.: numinis iram sibi, Ov. –
    ————
    aliquid litigii inter hos duos, Plaut.: lites, Plaut. u. Cic. – malum culpā, Cic.: molestias liberalitate suā, Cic. – necessitates ad bellum cum Romanis, Liv.: contrahitur mihi negotium, ich werde in Verlegenheit gebracht, Cic.: c. nefas celanda effando, Liv.: c. noxam, Schaden nehmen, Col. u. Apul.: odium hoc facinore, Vell.: tantum odium immoderati imperii crudelitate, Iustin. – incerti, morando an veniendo plus periculi contraherent, Liv.: conscientia contracti culpā periculi, Liv.: c. peregre habitando in singulas noctes tantum sibi reique publicae piaculi, verwirken, Liv.: c. sibi poenam, Hirt. b. G.: c. porcam, als Strafe verwirken, Cic. – c. rixam ex occursu, Vell. – v. lebl. Subjj., si mercatura quaestuosa in maximis rebus aliquid damni contraxerit, Cic.: apud Lacedaemonios virtus Alcibiadis plus invidiae quam gratiae contraxit, Iustin.: eiusmodi res et invidiam contrahunt in vita et odium in oratione, si inconsiderate tractes, Cornif. rhet.: si causae turpitudo contrahet offensionem, Cic.: illa, quae rabie contracta toleravimus, Sall. fr. – β) physische Übel zuziehen, herbeiführen, αα) an andern, v. lebl. Subjj., multorum dierum inopia contraxerat pestem, Iustin.: tristitia, quam videtur bilis atra contrahere, Cels. – ββ) an sich, sich zuziehen, v. Pers., stranguriae morbum, Plin.: cruditatem illic (dort = beim Mahle), Quint.: valetudinem adversam ferventissimis aestibus, Plin. ep.: dolor capitis vel
    ————
    vino vel cruditate contrahitur, Cels.: tussis multis modis contrahitur, Cels. – c. morbum ex aegritudine od. ex dolore, Iustin.: causam valetudinis ex profluvio alvi, Suet.: saginam corporis et valetudinem oculorum ex nimia luxuria, Iustin. – v. Lebl., situm aut mucorem (v. Essig), Col.: ne situ penora mucorem contrahant, Col.
    II) nach innen, verkürzend, verengernd, verdichtend zusammenziehen, 1) eig.: a) verkürzend zusammenziehen, einziehen, α) die Gliedmaßen usw. am Körper, αα) übh.: c. membrum (Ggstz. porrigere, extendere, Cic. u. Cels.: collum, cerviculam (Ggstz. tendere, extendere), Cic. u. Quint.: supercilia (Ggstz. remittere), Quint.: manum celeri motu (Ggstz. explicare), Quint.: tres digitos (Ggstz. explicare), Quint.: medium digitum in pollicem explicitis tribus, Quint.: digitos in pugnum, Plin.: crura, Ov.: brachia alci, für jmd. (um ihm Platz zu machen), Verg.: labra nimium, Cels.: rictum, Lact.: frontem, in Falten ziehen, vor Unwillen, Kummer usw. (Ggstz. frontem exporrigere, explicare, remittere; zuw. auch Ggstz. gaudere), Plaut., Cic., Quint. u. Plin. ep.: u. so vultum, Ov. – bina cornua, v. den Schnecken (Ggstz. protendere), Plin.: pinnarum oculos in acervum, v. Pfau (Ggstz. expandere colores), Plin.: habiliora sunt corpora, quae in arma (Rüstung) sua contrahi possunt (sich einschnüren lassen), quam quae superfunduntur (dar-
    ————
    über hinausgehen), Sen. – u. se contrahere, sich zusammenziehen, sich verengern, zB. contrahit se millepeda tactu, Plin.: u. (Ggstz. se dilatare) tum pulmones se contrahunt aspirantes tum respiratu dilatant, Cic. – u. Passiv contrahi medial, sich zusammenziehen, sich verengern, nervi musculique contrahuntur (Ggstz. in suum locum veniunt), Cels.: contrahitur rictus, Ov.: cum spiritus (Atem) timore contrahitur, Sen.: u. Ggstz. dilatari, zB. stomachi partes eae, quae sunt infra id quod devoratur, dilatantur; quae autem supra, contrahuntur, Cic.: u. Ggstz. diffundi, zB. tumor frigore omni contrahitur, calore diffunditur, Cels.: und Ggstz. distendi (aufgetrieben werden), ovis sanguinariam herbam pasta toto ventre distenditur contrahiturque, Col. – contractum aliquo morbo bovis cor, Cic. de div. 2, 37. – contractum genibus tangas caput, so das du zusammengekauert mit den Knien den K. berührst, Hor. sat. 2, 7, 61: und so gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo, Hieron. epist. 53 (dagegen Hor. ep. 1, 7, 12 contractus leget, eingezogen, ungestört). – ββ) (besond. als mediz. t. t.) krampfhaft zusammenziehen, einziehen, bes. Passiv contrahi medial = sich zusammenziehen, sich einziehen, sich vor Krampf krümmen, sowohl momentan, saepe crura manusque contrahuntur, Cels.: ubi aegro crura contrahuntur, Cels.: contractis membris clamitans se vivere, Suet. – als
    ————
    dauernd, nervi qui contrahuntur, gelähmte Sehnen, Cels.: contracti aliquo morbo nervi, Cels.: recenti cicatrice contracti articuli, Cels.: contracti cruris aridi nervi, Sen. – Partiz. subst., contractī, ōrum, m., Gelähmte, Arnob. 1, 48. – β) andere Ggstde.: αα) übh.: appropinquante manu folia (v. einem Kraute), Plin.: arcum, spannen, Iuven. – ββ) als naut. t. t., c. vela, die S. einziehen, reffen, bildl. = sich im Glücke mäßigen, s. Cic. ad Att. 1, 16, 2. Quint. 12. prooem. § 4. Hor. carm. 2, 10, 23. – γγ) als t. t. der Baukunst, zusammenziehen, verjüngen, columnam, Vitr. 4, 3, 4 (vgl. 3, 3, 12 u. 4, 7, 2): pyramis XXIV gradibus in metae cacumen se contrahens, Plin. 36, 31.
    b) verdichtend zusammenziehen, α) Wunden usw., vulnera, cicatrices, Plin.: fibulae oras vulneris paulatim contrahunt, Cels. – β) den Stuhlgang hart machen, verstopfen (Ggstz. solvere), alvum, ventrem, Cels.: in senectute alvus contrahitur, tritt Verstopfung ein, Cels. – γ) Gliedmaßen starr-, steif machen, v. Frost, Todeskälte, gew. Partiz. contractus = starr, steif, digitus torpens contractusque frigore, taub u. steif durch Fr., Suet.: vermes rigore contracti decidunt, Col.: mori contractam cum te cogunt frigora (die Mücke im Winter), Phaedr. – u. v. Frost selbst, contracto frigore pigrae, träg von starren- der Kälte (von den Bienen), Verg. georg. 4, 259; vgl. pigrum est enim contractumque frigus, Sen. de ira 2, 19, 2. –
    ————
    δ) eine Flüssigkeit zusammenziehen, gerinnen machen, lac, Plin.: sanguinem, v. der Furcht (Ggstz. diffundere), Gell.
    2) übtr.: a) räumlich zusammenziehen, verkürzen, verengern, diffunditur mare latissimum iterumque contrahitur, Mart. Cap.: c. castra (milit. t. t., auch mit dem Zusatz in exiguum orbem), Caes. u. Liv.: lacum, Plin. ep.: spatia orae magis magisque (v. Hispanien), Mela: contracta aequora iactis in altum molibus, Hor.: c. lucis iter (v. der Sonne), Prop.: orbem (v. Monde), Ov.: umbras (v. Tage), Ov.: horrida tempestas contraxit caelum, verengte (für den Augenschein) den Horizont, d.i. umhüllte, umnachtete den H., Hor. epod. 13, 1.
    b) der Zeitdauer nach verkürzen, abkürzen (Ggstz. extendere), tempus epulandi, Plin. pan.: tempora dicendi, Quint.
    c) Rede u. Schrift zusammenziehen, zusammenfassen, verkürzen, kürzer sprechen, kurz ausdrücken, kurz fassen (Ggstz. extendere, dilatare), poëta inusitatius contraxerat meûm factûm pro meorum factorum, Cic.: orationem aut ex verbo dilatare aut in verbum contrahere, Cic.: sit nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, Quint.: c. nomina, verba, Cic.: mollia vocabula et Graeca ad lenitatem versus contrahere, extendere, inflectere (v. Homer), Plin. ep.: ut breviter contraham summam, Quint.: rerum notitia
    ————
    in artum contracta, Vell.: c. praecepta in unum, Ov.: quaelibet ex iis artibus in paucos libros, Quint.: opus in minores gyros, Stat.
    d) dem numerischen usw. Umfang nach in die Enge zusammenziehen, einschränken, beschränken, ermäßigen, α) übh.: c. universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic.: ea contrahere in angustumque deducere, Cic. – u. scherzh., res tuae ita contractae, ut ›nec caput nec pedes‹, zusammengewickelt (= verwickelt), Cic. ep. 7, 31, 2. – β) Affekte: appetitus omnes contrahere sedareque, Cic.: cupidinem, Hor.
    e) Gemüt, Herz, Mut einengen, beengen, beklommen machen, pressen, c. animum (Ggstz. remittere), Cic.: animum c. ac demittere, Cic.: cui non animus formidine divûm contrahitur? Lucr.: cuius non contractum sollicitudine animum illius argutiae (kluge Einfälle) solvant? Sen. – u. übtr. auf die Pers., tum (sol) quasi tristitiā quādam contrahit terram tum vicissim laetificat, Cic.: ut et bonis amici (des Fr.) quasi diffundantur et incommodis contrahantur, daß man sich (das Herz) sowohl durch das Glück des Freundes erweitert als durch seine Unannehmlichkeiten beengt fühlt, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > contraho

  • 15 submisse

    sum-mitto ( subm-), mīsi, missum, 3, v. a.
    I.
    With the force of sub predominating (mostly poet. and in post- Aug. prose; cf. subicio).
    1.
    In gen.
    a.
    To set, put, or place under or below:

    singuli agni binis nutricibus submittuntur: nec quicquam subtrahi submissis expedit,

    Col. 7, 4, 3:

    vaccas tauris (for breeding),

    Pall. Jul. 4:

    vaccas in feturam,

    id. ib. 4, 1:

    equas alternis annis,

    id. Mart. 13, 6:

    canterium vitibus,

    Col. 4, 14, 1.—
    b.
    To send or put forth below, or from below, to cause to spring forth, to send up, produce, raise:

    tellus submittit flores,

    puls forth, produces, Lucr. 1, 8: fetus (tellus), id. 1, 193:

    pabula pascendis equis (tellus),

    Luc. 4, 411:

    quo colores (humus formosa),

    Prop. 1, 2, 9; cf. poet.: non monstrum summisere Colchi Majus, did not produce (from the sowing of the dragon's teeth), Hor. C. 4, 4, 63:

    summissas tendunt alta ad Capitolia dextras,

    upraised, Sil. 12, 640; so,

    palmas,

    id. 4, 411:

    manus,

    Sen. Oedip. 226; cf.

    in a Gr. construction: summissi palmas,

    Sil. 1, 673.—
    2.
    In partic., an econom. t. t., of animals or plants, to bring up, rear, raise; to let grow, not kill or cut off (cf. alo):

    arictes,

    Varr. R. R. 2, 2, 18; 2, 3, 4; 2, 3, 8:

    tauros,

    Verg. E. 1, 46:

    pullos equorum,

    id. G. 3, 73:

    vitulos,

    id. ib. 3, 159; Col. 7, 9, 4; Dig. 7, 1, 70:

    materiam vitis constituendae causā,

    Col. Arb. 5, 1:

    frutices in semen,

    id. ib. 11, 3, 36; 4, 31, 2; 4, 14, 3;

    3, 10, 15: prata in faenum,

    to let grow for hay, Cato, R. R. 8, 1; Varr. R. R. 1, 49, 1; Col. 11, 2, 27.—
    3.
    Trop.
    (α).
    To put in the place of, substitute for, supersede (rare):

    huic vos non summittetis? hunc diutius manere patiemini?

    Cic. Prov. Cons. 4, 8:

    interim tamen, quamdiu summittantur et suppleantur capita quae demortua sunt,

    Dig. 7, 1, 70, § 1:

    necesse habebit alios fetus summittere,

    ib. 7, 1, 70, §§ 2 and 5.—
    (β).
    To cherish, court:

    aetatem omnem in stipite conteres submittendo,

    Amm. 14, 6, 13.—
    B.
    To let down, lower, sink, drop, = demittere (class. and freq., esp. in the trop. sense).
    1.
    Lit.:

    se ad pedes,

    Liv. 45, 7:

    se patri ad genua,

    Suet. Tib. 20:

    latus in herbā,

    Ov. M. 3, 23:

    caput in herbā,

    id. ib. 3, 502; cf.

    verticem,

    id. ib. 8, 638:

    genu,

    id. ib. 4, 340; Plin. 8, 1, 1, § 3; cf.:

    poplitem in terrā,

    Ov. M. 7, 191:

    aures (opp. surrigere),

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    oculos,

    Ov. F. 3, 372:

    faciem,

    Suet. Calig. 36; cf. id. Aug. 79:

    fasces,

    Plin. 7, 30, 31, § 112; cf. Cic. Brut. 6, 22:

    capillum,

    to let grow, Plin. Ep. 7, 27, 14; Sen. Cons. ad Pol. 36, 5:

    crinem barbamque,

    Tac. G. 31; Suet. Caes. 67; id. Aug. 23; id. Calig. 47.—Mid.:

    Tiberis aestate summittitur,

    sinks, falls, Plin. Ep. 5, 6, 12.—
    2.
    Trop., to lower, let down, make lower, reduce, moderate, etc.:

    ut ii, qui superiores sunt, summittere se debent in amicitiā: sic quodammodo inferiores extollere,

    condescend, Cic. Lael. 20, 72:

    tributim summisi me et supplicavi,

    id. Planc. 10, 24:

    summittere se in humilitatem causam dicentium,

    Liv. 38, 52, 2:

    summittere se in privatum fastigium,

    id. 27, 31, 6:

    ut in actoribus Graecis fieri videmus, saepe illum, qui est secundarum aut tertiarum partium, cum possit aliquanto clarius dicere, quam ipse primarium, multum summittere, ut ille princeps quam maxime excellat,

    to moderate his efforts, restrain himself, Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    inceptum frustra submitte furorem,

    Verg. A. 12, 832: orationem tam summittere quam attollere decet, to sink, i. e. speak in a plain style, Plin. Ep. 3, 13, 4:

    ut illud lene aut ascendit ad fortiora aut ad tenuiora summittitur,

    Quint. 12, 10, 67; cf.:

    quando attollenda vel summittenda sit vox,

    id. 1, 8, 1:

    (soni) cum intentione summittendā sunt temperandi,

    id. 11, 3, 42: (praeceptorem) summittentem se ad mensuram discentis, accommodating his instructions to the capacity, etc., id. 2, 3, 7:

    ad calamitates animos,

    to submit, bow, Liv. 23, 25: animum periculo, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 3:

    animos amori,

    to surrender, Verg. A. 4, 414:

    se temporibus,

    Sen. Tranq. An. 4, 1:

    verba summittere,

    to speak humbly, id. Ep. 11, 7; id. Vit. Beat. 17, 1:

    alicui se,

    to yield precedence, Just. 13, 2, 3:

    se culpae,

    i. e. to commit, Ov. H. 4, 151:

    furorem,

    to put down, quell, Verg. A. 12, 832:

    neque enim pudor sed aemuli pretia submittunt,

    Plin. 29, 1, 8, § 21:

    proinde ne submiseris te,

    be not disheartened, Sen. Cons. Marc. 5, 6.—With dat.:

    nimis videtur submisisse temporibus se Athenodorus,

    yielded, Sen. Tranq. An. 4, 1:

    neutri fortunae se submittere,

    id. Ep. 66, 6:

    animum saevienti fortunae,

    Tac. A. 2, 72:

    ut ei aliquis se submitteret,

    accept his sovereignty, Just. 13, 2, 3.
    II.
    The signif. of the verb predominating, to send or despatch secretly, provide secretly:

    summittebat iste Timarchidem, qui moneret eos, si, etc.,

    secretly despatched, Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69.— Absol.:

    iste ad pupillae matrem summittebat,

    Cic. Verr. 2, 1, 41, § 105:

    summissis consularibus viris, qui peierarent,

    suborned, Suet. Ner. 28 init.
    B.
    In gen., to send, send off, despatch, supply (class.):

    summittit cohortes equitibus praesidio,

    Caes. B. G. 5, 58:

    subsidium alicui,

    id. ib. 2, 6; so,

    subsidium,

    id. ib. 2, 25; 4, 26; id. B. C. 1, 43:

    auxilium laborantibus,

    id. ib. 7, 85: quoad exercitus huc summittatis, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6; Juv. 1, 36:

    sibi destinatum in animo esse, imperium alicui,

    to transfer, resign, Liv. 6, 6, 7:

    vinea summittit capreas non semper edules,

    furnishes, supplies, Hor. S. 2, 4, 43. —Hence, summissus ( subm-), a, um, P. a. (acc. to I. B.).
    A.
    Lit., let down, lowered, low (very rare):

    scutis super capita densatis, stantibus primis, secundis submissioribus,

    stooping lower, Liv. 44, 9, 6:

    Caelicolae Summisso humiles intrarunt vertice postes,

    Ov. M. 8, 638:

    bracchia,

    id. P. 3, 1, 150; Col. 6, 30, 5:

    capillo summissiore,

    hanging lower down, Suet. Tib. 68:

    purpura,

    Quint. 11, 3, 159:

    oculi,

    Plin. 11, 37, 54, § 145.—
    B.
    Trop. (class. and freq.).
    1.
    Of the voice or of speech in gen., low, soft, gentle, calm, not vehement (syn.:

    lenis, suppressus): et contentā voce atrociter dicere et summissa leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    vox (with lenis),

    Quint. 11, 3, 63; Ov. M. 7, 90 al.:

    murmur,

    Quint. 11, 3, 45:

    oratio placida, summissa, lenis,

    Cic. de Or. 2, 43, 183; so,

    oratio,

    Caes. B. C. 3, 19; Quint. 11, 1, 9. — Comp.:

    lenior atque summissior oratio,

    Quint. 11, 1, 64:

    (sermo) miscens elata summissis,

    id. 11, 3, 43:

    actio,

    id. 7, 4, 27. — Transf., of an orator:

    forma summissi oratoris,

    Cic. Or. 26, 90; so (with humilis) id. ib. 23, 76:

    in prooemiis plerumque summissi,

    Quint. 9, 4, 138.—
    2.
    Of character or disposition.
    a.
    In a bad sense, low, mean, grovelling, abject (syn. abjectus):

    videndum est, ne quid humile, summissum, molle, effeminatum, fractum abjectumque faciamus,

    Cic. Tusc. 4, 30, 64:

    vivere neque summissum et abjectum, neque se efferentem,

    id. Off. 1, 34, 124:

    adulatio,

    Quint. 11, 1, 30. —
    b.
    In a good sense, humble, submissive (syn.:

    humilis, supplex): submissi petimus terram,

    Verg. A. 3, 93:

    causae reorum,

    Quint. 11, 3, 154:

    civitates calamitate summissiores,

    Hirt. B. G. 8, 31, 2:

    preces,

    Luc. 8, 594; cf.:

    summissa precatur,

    Val. Fl. 7, 476:

    tristem viro summissus honorem Largitur vitae,

    yielding, overcome, Stat. Th. 1, 662.—The sup. seems not to occur.—Hence, subst.: summissa, ōrum, n. (acc. to I. A. 3. supra), substitutes (sc. capita), Dig. 7, 1, 70, § 5. —
    2.
    (Sc. verba.) Calm passages, quiet sayings:

    summissa, qualia in epilogis sunt,

    Quint. 9, 4, 137.— Adv.: sum-missē ( subm-).
    1.
    Of speech, softly, gently, calmly, not loudly or harshly:

    dicere,

    Cic. de Or. 2, 53, 215.— Comp., Cic. de Or. 3, 55, 212 (opp. contentius):

    sciscitari,

    Petr. 105 fin.
    2.
    Of character, calmly, quietly, modestly, humbly, submissively:

    alicui summisse supplicare,

    Cic. Planc. 5, 12:

    scribere alicui,

    Tac. H. 3, 9 fin.:

    loqui (opp. aspere),

    Quint. 6, 5, 5:

    agere (opp. minanter),

    Ov. A. A. 3, 582.— Comp.:

    summissius se gerere,

    Cic. Off. 1, 26, 90:

    dolere,

    Claud. B. Gild. 247.—No sup.

    Lewis & Short latin dictionary > submisse

  • 16 submitto

    sum-mitto ( subm-), mīsi, missum, 3, v. a.
    I.
    With the force of sub predominating (mostly poet. and in post- Aug. prose; cf. subicio).
    1.
    In gen.
    a.
    To set, put, or place under or below:

    singuli agni binis nutricibus submittuntur: nec quicquam subtrahi submissis expedit,

    Col. 7, 4, 3:

    vaccas tauris (for breeding),

    Pall. Jul. 4:

    vaccas in feturam,

    id. ib. 4, 1:

    equas alternis annis,

    id. Mart. 13, 6:

    canterium vitibus,

    Col. 4, 14, 1.—
    b.
    To send or put forth below, or from below, to cause to spring forth, to send up, produce, raise:

    tellus submittit flores,

    puls forth, produces, Lucr. 1, 8: fetus (tellus), id. 1, 193:

    pabula pascendis equis (tellus),

    Luc. 4, 411:

    quo colores (humus formosa),

    Prop. 1, 2, 9; cf. poet.: non monstrum summisere Colchi Majus, did not produce (from the sowing of the dragon's teeth), Hor. C. 4, 4, 63:

    summissas tendunt alta ad Capitolia dextras,

    upraised, Sil. 12, 640; so,

    palmas,

    id. 4, 411:

    manus,

    Sen. Oedip. 226; cf.

    in a Gr. construction: summissi palmas,

    Sil. 1, 673.—
    2.
    In partic., an econom. t. t., of animals or plants, to bring up, rear, raise; to let grow, not kill or cut off (cf. alo):

    arictes,

    Varr. R. R. 2, 2, 18; 2, 3, 4; 2, 3, 8:

    tauros,

    Verg. E. 1, 46:

    pullos equorum,

    id. G. 3, 73:

    vitulos,

    id. ib. 3, 159; Col. 7, 9, 4; Dig. 7, 1, 70:

    materiam vitis constituendae causā,

    Col. Arb. 5, 1:

    frutices in semen,

    id. ib. 11, 3, 36; 4, 31, 2; 4, 14, 3;

    3, 10, 15: prata in faenum,

    to let grow for hay, Cato, R. R. 8, 1; Varr. R. R. 1, 49, 1; Col. 11, 2, 27.—
    3.
    Trop.
    (α).
    To put in the place of, substitute for, supersede (rare):

    huic vos non summittetis? hunc diutius manere patiemini?

    Cic. Prov. Cons. 4, 8:

    interim tamen, quamdiu summittantur et suppleantur capita quae demortua sunt,

    Dig. 7, 1, 70, § 1:

    necesse habebit alios fetus summittere,

    ib. 7, 1, 70, §§ 2 and 5.—
    (β).
    To cherish, court:

    aetatem omnem in stipite conteres submittendo,

    Amm. 14, 6, 13.—
    B.
    To let down, lower, sink, drop, = demittere (class. and freq., esp. in the trop. sense).
    1.
    Lit.:

    se ad pedes,

    Liv. 45, 7:

    se patri ad genua,

    Suet. Tib. 20:

    latus in herbā,

    Ov. M. 3, 23:

    caput in herbā,

    id. ib. 3, 502; cf.

    verticem,

    id. ib. 8, 638:

    genu,

    id. ib. 4, 340; Plin. 8, 1, 1, § 3; cf.:

    poplitem in terrā,

    Ov. M. 7, 191:

    aures (opp. surrigere),

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    oculos,

    Ov. F. 3, 372:

    faciem,

    Suet. Calig. 36; cf. id. Aug. 79:

    fasces,

    Plin. 7, 30, 31, § 112; cf. Cic. Brut. 6, 22:

    capillum,

    to let grow, Plin. Ep. 7, 27, 14; Sen. Cons. ad Pol. 36, 5:

    crinem barbamque,

    Tac. G. 31; Suet. Caes. 67; id. Aug. 23; id. Calig. 47.—Mid.:

    Tiberis aestate summittitur,

    sinks, falls, Plin. Ep. 5, 6, 12.—
    2.
    Trop., to lower, let down, make lower, reduce, moderate, etc.:

    ut ii, qui superiores sunt, summittere se debent in amicitiā: sic quodammodo inferiores extollere,

    condescend, Cic. Lael. 20, 72:

    tributim summisi me et supplicavi,

    id. Planc. 10, 24:

    summittere se in humilitatem causam dicentium,

    Liv. 38, 52, 2:

    summittere se in privatum fastigium,

    id. 27, 31, 6:

    ut in actoribus Graecis fieri videmus, saepe illum, qui est secundarum aut tertiarum partium, cum possit aliquanto clarius dicere, quam ipse primarium, multum summittere, ut ille princeps quam maxime excellat,

    to moderate his efforts, restrain himself, Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    inceptum frustra submitte furorem,

    Verg. A. 12, 832: orationem tam summittere quam attollere decet, to sink, i. e. speak in a plain style, Plin. Ep. 3, 13, 4:

    ut illud lene aut ascendit ad fortiora aut ad tenuiora summittitur,

    Quint. 12, 10, 67; cf.:

    quando attollenda vel summittenda sit vox,

    id. 1, 8, 1:

    (soni) cum intentione summittendā sunt temperandi,

    id. 11, 3, 42: (praeceptorem) summittentem se ad mensuram discentis, accommodating his instructions to the capacity, etc., id. 2, 3, 7:

    ad calamitates animos,

    to submit, bow, Liv. 23, 25: animum periculo, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 3:

    animos amori,

    to surrender, Verg. A. 4, 414:

    se temporibus,

    Sen. Tranq. An. 4, 1:

    verba summittere,

    to speak humbly, id. Ep. 11, 7; id. Vit. Beat. 17, 1:

    alicui se,

    to yield precedence, Just. 13, 2, 3:

    se culpae,

    i. e. to commit, Ov. H. 4, 151:

    furorem,

    to put down, quell, Verg. A. 12, 832:

    neque enim pudor sed aemuli pretia submittunt,

    Plin. 29, 1, 8, § 21:

    proinde ne submiseris te,

    be not disheartened, Sen. Cons. Marc. 5, 6.—With dat.:

    nimis videtur submisisse temporibus se Athenodorus,

    yielded, Sen. Tranq. An. 4, 1:

    neutri fortunae se submittere,

    id. Ep. 66, 6:

    animum saevienti fortunae,

    Tac. A. 2, 72:

    ut ei aliquis se submitteret,

    accept his sovereignty, Just. 13, 2, 3.
    II.
    The signif. of the verb predominating, to send or despatch secretly, provide secretly:

    summittebat iste Timarchidem, qui moneret eos, si, etc.,

    secretly despatched, Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69.— Absol.:

    iste ad pupillae matrem summittebat,

    Cic. Verr. 2, 1, 41, § 105:

    summissis consularibus viris, qui peierarent,

    suborned, Suet. Ner. 28 init.
    B.
    In gen., to send, send off, despatch, supply (class.):

    summittit cohortes equitibus praesidio,

    Caes. B. G. 5, 58:

    subsidium alicui,

    id. ib. 2, 6; so,

    subsidium,

    id. ib. 2, 25; 4, 26; id. B. C. 1, 43:

    auxilium laborantibus,

    id. ib. 7, 85: quoad exercitus huc summittatis, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6; Juv. 1, 36:

    sibi destinatum in animo esse, imperium alicui,

    to transfer, resign, Liv. 6, 6, 7:

    vinea summittit capreas non semper edules,

    furnishes, supplies, Hor. S. 2, 4, 43. —Hence, summissus ( subm-), a, um, P. a. (acc. to I. B.).
    A.
    Lit., let down, lowered, low (very rare):

    scutis super capita densatis, stantibus primis, secundis submissioribus,

    stooping lower, Liv. 44, 9, 6:

    Caelicolae Summisso humiles intrarunt vertice postes,

    Ov. M. 8, 638:

    bracchia,

    id. P. 3, 1, 150; Col. 6, 30, 5:

    capillo summissiore,

    hanging lower down, Suet. Tib. 68:

    purpura,

    Quint. 11, 3, 159:

    oculi,

    Plin. 11, 37, 54, § 145.—
    B.
    Trop. (class. and freq.).
    1.
    Of the voice or of speech in gen., low, soft, gentle, calm, not vehement (syn.:

    lenis, suppressus): et contentā voce atrociter dicere et summissa leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    vox (with lenis),

    Quint. 11, 3, 63; Ov. M. 7, 90 al.:

    murmur,

    Quint. 11, 3, 45:

    oratio placida, summissa, lenis,

    Cic. de Or. 2, 43, 183; so,

    oratio,

    Caes. B. C. 3, 19; Quint. 11, 1, 9. — Comp.:

    lenior atque summissior oratio,

    Quint. 11, 1, 64:

    (sermo) miscens elata summissis,

    id. 11, 3, 43:

    actio,

    id. 7, 4, 27. — Transf., of an orator:

    forma summissi oratoris,

    Cic. Or. 26, 90; so (with humilis) id. ib. 23, 76:

    in prooemiis plerumque summissi,

    Quint. 9, 4, 138.—
    2.
    Of character or disposition.
    a.
    In a bad sense, low, mean, grovelling, abject (syn. abjectus):

    videndum est, ne quid humile, summissum, molle, effeminatum, fractum abjectumque faciamus,

    Cic. Tusc. 4, 30, 64:

    vivere neque summissum et abjectum, neque se efferentem,

    id. Off. 1, 34, 124:

    adulatio,

    Quint. 11, 1, 30. —
    b.
    In a good sense, humble, submissive (syn.:

    humilis, supplex): submissi petimus terram,

    Verg. A. 3, 93:

    causae reorum,

    Quint. 11, 3, 154:

    civitates calamitate summissiores,

    Hirt. B. G. 8, 31, 2:

    preces,

    Luc. 8, 594; cf.:

    summissa precatur,

    Val. Fl. 7, 476:

    tristem viro summissus honorem Largitur vitae,

    yielding, overcome, Stat. Th. 1, 662.—The sup. seems not to occur.—Hence, subst.: summissa, ōrum, n. (acc. to I. A. 3. supra), substitutes (sc. capita), Dig. 7, 1, 70, § 5. —
    2.
    (Sc. verba.) Calm passages, quiet sayings:

    summissa, qualia in epilogis sunt,

    Quint. 9, 4, 137.— Adv.: sum-missē ( subm-).
    1.
    Of speech, softly, gently, calmly, not loudly or harshly:

    dicere,

    Cic. de Or. 2, 53, 215.— Comp., Cic. de Or. 3, 55, 212 (opp. contentius):

    sciscitari,

    Petr. 105 fin.
    2.
    Of character, calmly, quietly, modestly, humbly, submissively:

    alicui summisse supplicare,

    Cic. Planc. 5, 12:

    scribere alicui,

    Tac. H. 3, 9 fin.:

    loqui (opp. aspere),

    Quint. 6, 5, 5:

    agere (opp. minanter),

    Ov. A. A. 3, 582.— Comp.:

    summissius se gerere,

    Cic. Off. 1, 26, 90:

    dolere,

    Claud. B. Gild. 247.—No sup.

    Lewis & Short latin dictionary > submitto

  • 17 summissa

    sum-mitto ( subm-), mīsi, missum, 3, v. a.
    I.
    With the force of sub predominating (mostly poet. and in post- Aug. prose; cf. subicio).
    1.
    In gen.
    a.
    To set, put, or place under or below:

    singuli agni binis nutricibus submittuntur: nec quicquam subtrahi submissis expedit,

    Col. 7, 4, 3:

    vaccas tauris (for breeding),

    Pall. Jul. 4:

    vaccas in feturam,

    id. ib. 4, 1:

    equas alternis annis,

    id. Mart. 13, 6:

    canterium vitibus,

    Col. 4, 14, 1.—
    b.
    To send or put forth below, or from below, to cause to spring forth, to send up, produce, raise:

    tellus submittit flores,

    puls forth, produces, Lucr. 1, 8: fetus (tellus), id. 1, 193:

    pabula pascendis equis (tellus),

    Luc. 4, 411:

    quo colores (humus formosa),

    Prop. 1, 2, 9; cf. poet.: non monstrum summisere Colchi Majus, did not produce (from the sowing of the dragon's teeth), Hor. C. 4, 4, 63:

    summissas tendunt alta ad Capitolia dextras,

    upraised, Sil. 12, 640; so,

    palmas,

    id. 4, 411:

    manus,

    Sen. Oedip. 226; cf.

    in a Gr. construction: summissi palmas,

    Sil. 1, 673.—
    2.
    In partic., an econom. t. t., of animals or plants, to bring up, rear, raise; to let grow, not kill or cut off (cf. alo):

    arictes,

    Varr. R. R. 2, 2, 18; 2, 3, 4; 2, 3, 8:

    tauros,

    Verg. E. 1, 46:

    pullos equorum,

    id. G. 3, 73:

    vitulos,

    id. ib. 3, 159; Col. 7, 9, 4; Dig. 7, 1, 70:

    materiam vitis constituendae causā,

    Col. Arb. 5, 1:

    frutices in semen,

    id. ib. 11, 3, 36; 4, 31, 2; 4, 14, 3;

    3, 10, 15: prata in faenum,

    to let grow for hay, Cato, R. R. 8, 1; Varr. R. R. 1, 49, 1; Col. 11, 2, 27.—
    3.
    Trop.
    (α).
    To put in the place of, substitute for, supersede (rare):

    huic vos non summittetis? hunc diutius manere patiemini?

    Cic. Prov. Cons. 4, 8:

    interim tamen, quamdiu summittantur et suppleantur capita quae demortua sunt,

    Dig. 7, 1, 70, § 1:

    necesse habebit alios fetus summittere,

    ib. 7, 1, 70, §§ 2 and 5.—
    (β).
    To cherish, court:

    aetatem omnem in stipite conteres submittendo,

    Amm. 14, 6, 13.—
    B.
    To let down, lower, sink, drop, = demittere (class. and freq., esp. in the trop. sense).
    1.
    Lit.:

    se ad pedes,

    Liv. 45, 7:

    se patri ad genua,

    Suet. Tib. 20:

    latus in herbā,

    Ov. M. 3, 23:

    caput in herbā,

    id. ib. 3, 502; cf.

    verticem,

    id. ib. 8, 638:

    genu,

    id. ib. 4, 340; Plin. 8, 1, 1, § 3; cf.:

    poplitem in terrā,

    Ov. M. 7, 191:

    aures (opp. surrigere),

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    oculos,

    Ov. F. 3, 372:

    faciem,

    Suet. Calig. 36; cf. id. Aug. 79:

    fasces,

    Plin. 7, 30, 31, § 112; cf. Cic. Brut. 6, 22:

    capillum,

    to let grow, Plin. Ep. 7, 27, 14; Sen. Cons. ad Pol. 36, 5:

    crinem barbamque,

    Tac. G. 31; Suet. Caes. 67; id. Aug. 23; id. Calig. 47.—Mid.:

    Tiberis aestate summittitur,

    sinks, falls, Plin. Ep. 5, 6, 12.—
    2.
    Trop., to lower, let down, make lower, reduce, moderate, etc.:

    ut ii, qui superiores sunt, summittere se debent in amicitiā: sic quodammodo inferiores extollere,

    condescend, Cic. Lael. 20, 72:

    tributim summisi me et supplicavi,

    id. Planc. 10, 24:

    summittere se in humilitatem causam dicentium,

    Liv. 38, 52, 2:

    summittere se in privatum fastigium,

    id. 27, 31, 6:

    ut in actoribus Graecis fieri videmus, saepe illum, qui est secundarum aut tertiarum partium, cum possit aliquanto clarius dicere, quam ipse primarium, multum summittere, ut ille princeps quam maxime excellat,

    to moderate his efforts, restrain himself, Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    inceptum frustra submitte furorem,

    Verg. A. 12, 832: orationem tam summittere quam attollere decet, to sink, i. e. speak in a plain style, Plin. Ep. 3, 13, 4:

    ut illud lene aut ascendit ad fortiora aut ad tenuiora summittitur,

    Quint. 12, 10, 67; cf.:

    quando attollenda vel summittenda sit vox,

    id. 1, 8, 1:

    (soni) cum intentione summittendā sunt temperandi,

    id. 11, 3, 42: (praeceptorem) summittentem se ad mensuram discentis, accommodating his instructions to the capacity, etc., id. 2, 3, 7:

    ad calamitates animos,

    to submit, bow, Liv. 23, 25: animum periculo, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 3:

    animos amori,

    to surrender, Verg. A. 4, 414:

    se temporibus,

    Sen. Tranq. An. 4, 1:

    verba summittere,

    to speak humbly, id. Ep. 11, 7; id. Vit. Beat. 17, 1:

    alicui se,

    to yield precedence, Just. 13, 2, 3:

    se culpae,

    i. e. to commit, Ov. H. 4, 151:

    furorem,

    to put down, quell, Verg. A. 12, 832:

    neque enim pudor sed aemuli pretia submittunt,

    Plin. 29, 1, 8, § 21:

    proinde ne submiseris te,

    be not disheartened, Sen. Cons. Marc. 5, 6.—With dat.:

    nimis videtur submisisse temporibus se Athenodorus,

    yielded, Sen. Tranq. An. 4, 1:

    neutri fortunae se submittere,

    id. Ep. 66, 6:

    animum saevienti fortunae,

    Tac. A. 2, 72:

    ut ei aliquis se submitteret,

    accept his sovereignty, Just. 13, 2, 3.
    II.
    The signif. of the verb predominating, to send or despatch secretly, provide secretly:

    summittebat iste Timarchidem, qui moneret eos, si, etc.,

    secretly despatched, Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69.— Absol.:

    iste ad pupillae matrem summittebat,

    Cic. Verr. 2, 1, 41, § 105:

    summissis consularibus viris, qui peierarent,

    suborned, Suet. Ner. 28 init.
    B.
    In gen., to send, send off, despatch, supply (class.):

    summittit cohortes equitibus praesidio,

    Caes. B. G. 5, 58:

    subsidium alicui,

    id. ib. 2, 6; so,

    subsidium,

    id. ib. 2, 25; 4, 26; id. B. C. 1, 43:

    auxilium laborantibus,

    id. ib. 7, 85: quoad exercitus huc summittatis, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6; Juv. 1, 36:

    sibi destinatum in animo esse, imperium alicui,

    to transfer, resign, Liv. 6, 6, 7:

    vinea summittit capreas non semper edules,

    furnishes, supplies, Hor. S. 2, 4, 43. —Hence, summissus ( subm-), a, um, P. a. (acc. to I. B.).
    A.
    Lit., let down, lowered, low (very rare):

    scutis super capita densatis, stantibus primis, secundis submissioribus,

    stooping lower, Liv. 44, 9, 6:

    Caelicolae Summisso humiles intrarunt vertice postes,

    Ov. M. 8, 638:

    bracchia,

    id. P. 3, 1, 150; Col. 6, 30, 5:

    capillo summissiore,

    hanging lower down, Suet. Tib. 68:

    purpura,

    Quint. 11, 3, 159:

    oculi,

    Plin. 11, 37, 54, § 145.—
    B.
    Trop. (class. and freq.).
    1.
    Of the voice or of speech in gen., low, soft, gentle, calm, not vehement (syn.:

    lenis, suppressus): et contentā voce atrociter dicere et summissa leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    vox (with lenis),

    Quint. 11, 3, 63; Ov. M. 7, 90 al.:

    murmur,

    Quint. 11, 3, 45:

    oratio placida, summissa, lenis,

    Cic. de Or. 2, 43, 183; so,

    oratio,

    Caes. B. C. 3, 19; Quint. 11, 1, 9. — Comp.:

    lenior atque summissior oratio,

    Quint. 11, 1, 64:

    (sermo) miscens elata summissis,

    id. 11, 3, 43:

    actio,

    id. 7, 4, 27. — Transf., of an orator:

    forma summissi oratoris,

    Cic. Or. 26, 90; so (with humilis) id. ib. 23, 76:

    in prooemiis plerumque summissi,

    Quint. 9, 4, 138.—
    2.
    Of character or disposition.
    a.
    In a bad sense, low, mean, grovelling, abject (syn. abjectus):

    videndum est, ne quid humile, summissum, molle, effeminatum, fractum abjectumque faciamus,

    Cic. Tusc. 4, 30, 64:

    vivere neque summissum et abjectum, neque se efferentem,

    id. Off. 1, 34, 124:

    adulatio,

    Quint. 11, 1, 30. —
    b.
    In a good sense, humble, submissive (syn.:

    humilis, supplex): submissi petimus terram,

    Verg. A. 3, 93:

    causae reorum,

    Quint. 11, 3, 154:

    civitates calamitate summissiores,

    Hirt. B. G. 8, 31, 2:

    preces,

    Luc. 8, 594; cf.:

    summissa precatur,

    Val. Fl. 7, 476:

    tristem viro summissus honorem Largitur vitae,

    yielding, overcome, Stat. Th. 1, 662.—The sup. seems not to occur.—Hence, subst.: summissa, ōrum, n. (acc. to I. A. 3. supra), substitutes (sc. capita), Dig. 7, 1, 70, § 5. —
    2.
    (Sc. verba.) Calm passages, quiet sayings:

    summissa, qualia in epilogis sunt,

    Quint. 9, 4, 137.— Adv.: sum-missē ( subm-).
    1.
    Of speech, softly, gently, calmly, not loudly or harshly:

    dicere,

    Cic. de Or. 2, 53, 215.— Comp., Cic. de Or. 3, 55, 212 (opp. contentius):

    sciscitari,

    Petr. 105 fin.
    2.
    Of character, calmly, quietly, modestly, humbly, submissively:

    alicui summisse supplicare,

    Cic. Planc. 5, 12:

    scribere alicui,

    Tac. H. 3, 9 fin.:

    loqui (opp. aspere),

    Quint. 6, 5, 5:

    agere (opp. minanter),

    Ov. A. A. 3, 582.— Comp.:

    summissius se gerere,

    Cic. Off. 1, 26, 90:

    dolere,

    Claud. B. Gild. 247.—No sup.

    Lewis & Short latin dictionary > summissa

  • 18 summitto

    sum-mitto ( subm-), mīsi, missum, 3, v. a.
    I.
    With the force of sub predominating (mostly poet. and in post- Aug. prose; cf. subicio).
    1.
    In gen.
    a.
    To set, put, or place under or below:

    singuli agni binis nutricibus submittuntur: nec quicquam subtrahi submissis expedit,

    Col. 7, 4, 3:

    vaccas tauris (for breeding),

    Pall. Jul. 4:

    vaccas in feturam,

    id. ib. 4, 1:

    equas alternis annis,

    id. Mart. 13, 6:

    canterium vitibus,

    Col. 4, 14, 1.—
    b.
    To send or put forth below, or from below, to cause to spring forth, to send up, produce, raise:

    tellus submittit flores,

    puls forth, produces, Lucr. 1, 8: fetus (tellus), id. 1, 193:

    pabula pascendis equis (tellus),

    Luc. 4, 411:

    quo colores (humus formosa),

    Prop. 1, 2, 9; cf. poet.: non monstrum summisere Colchi Majus, did not produce (from the sowing of the dragon's teeth), Hor. C. 4, 4, 63:

    summissas tendunt alta ad Capitolia dextras,

    upraised, Sil. 12, 640; so,

    palmas,

    id. 4, 411:

    manus,

    Sen. Oedip. 226; cf.

    in a Gr. construction: summissi palmas,

    Sil. 1, 673.—
    2.
    In partic., an econom. t. t., of animals or plants, to bring up, rear, raise; to let grow, not kill or cut off (cf. alo):

    arictes,

    Varr. R. R. 2, 2, 18; 2, 3, 4; 2, 3, 8:

    tauros,

    Verg. E. 1, 46:

    pullos equorum,

    id. G. 3, 73:

    vitulos,

    id. ib. 3, 159; Col. 7, 9, 4; Dig. 7, 1, 70:

    materiam vitis constituendae causā,

    Col. Arb. 5, 1:

    frutices in semen,

    id. ib. 11, 3, 36; 4, 31, 2; 4, 14, 3;

    3, 10, 15: prata in faenum,

    to let grow for hay, Cato, R. R. 8, 1; Varr. R. R. 1, 49, 1; Col. 11, 2, 27.—
    3.
    Trop.
    (α).
    To put in the place of, substitute for, supersede (rare):

    huic vos non summittetis? hunc diutius manere patiemini?

    Cic. Prov. Cons. 4, 8:

    interim tamen, quamdiu summittantur et suppleantur capita quae demortua sunt,

    Dig. 7, 1, 70, § 1:

    necesse habebit alios fetus summittere,

    ib. 7, 1, 70, §§ 2 and 5.—
    (β).
    To cherish, court:

    aetatem omnem in stipite conteres submittendo,

    Amm. 14, 6, 13.—
    B.
    To let down, lower, sink, drop, = demittere (class. and freq., esp. in the trop. sense).
    1.
    Lit.:

    se ad pedes,

    Liv. 45, 7:

    se patri ad genua,

    Suet. Tib. 20:

    latus in herbā,

    Ov. M. 3, 23:

    caput in herbā,

    id. ib. 3, 502; cf.

    verticem,

    id. ib. 8, 638:

    genu,

    id. ib. 4, 340; Plin. 8, 1, 1, § 3; cf.:

    poplitem in terrā,

    Ov. M. 7, 191:

    aures (opp. surrigere),

    Plin. 10, 48, 67, § 132:

    oculos,

    Ov. F. 3, 372:

    faciem,

    Suet. Calig. 36; cf. id. Aug. 79:

    fasces,

    Plin. 7, 30, 31, § 112; cf. Cic. Brut. 6, 22:

    capillum,

    to let grow, Plin. Ep. 7, 27, 14; Sen. Cons. ad Pol. 36, 5:

    crinem barbamque,

    Tac. G. 31; Suet. Caes. 67; id. Aug. 23; id. Calig. 47.—Mid.:

    Tiberis aestate summittitur,

    sinks, falls, Plin. Ep. 5, 6, 12.—
    2.
    Trop., to lower, let down, make lower, reduce, moderate, etc.:

    ut ii, qui superiores sunt, summittere se debent in amicitiā: sic quodammodo inferiores extollere,

    condescend, Cic. Lael. 20, 72:

    tributim summisi me et supplicavi,

    id. Planc. 10, 24:

    summittere se in humilitatem causam dicentium,

    Liv. 38, 52, 2:

    summittere se in privatum fastigium,

    id. 27, 31, 6:

    ut in actoribus Graecis fieri videmus, saepe illum, qui est secundarum aut tertiarum partium, cum possit aliquanto clarius dicere, quam ipse primarium, multum summittere, ut ille princeps quam maxime excellat,

    to moderate his efforts, restrain himself, Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    inceptum frustra submitte furorem,

    Verg. A. 12, 832: orationem tam summittere quam attollere decet, to sink, i. e. speak in a plain style, Plin. Ep. 3, 13, 4:

    ut illud lene aut ascendit ad fortiora aut ad tenuiora summittitur,

    Quint. 12, 10, 67; cf.:

    quando attollenda vel summittenda sit vox,

    id. 1, 8, 1:

    (soni) cum intentione summittendā sunt temperandi,

    id. 11, 3, 42: (praeceptorem) summittentem se ad mensuram discentis, accommodating his instructions to the capacity, etc., id. 2, 3, 7:

    ad calamitates animos,

    to submit, bow, Liv. 23, 25: animum periculo, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 3, 3:

    animos amori,

    to surrender, Verg. A. 4, 414:

    se temporibus,

    Sen. Tranq. An. 4, 1:

    verba summittere,

    to speak humbly, id. Ep. 11, 7; id. Vit. Beat. 17, 1:

    alicui se,

    to yield precedence, Just. 13, 2, 3:

    se culpae,

    i. e. to commit, Ov. H. 4, 151:

    furorem,

    to put down, quell, Verg. A. 12, 832:

    neque enim pudor sed aemuli pretia submittunt,

    Plin. 29, 1, 8, § 21:

    proinde ne submiseris te,

    be not disheartened, Sen. Cons. Marc. 5, 6.—With dat.:

    nimis videtur submisisse temporibus se Athenodorus,

    yielded, Sen. Tranq. An. 4, 1:

    neutri fortunae se submittere,

    id. Ep. 66, 6:

    animum saevienti fortunae,

    Tac. A. 2, 72:

    ut ei aliquis se submitteret,

    accept his sovereignty, Just. 13, 2, 3.
    II.
    The signif. of the verb predominating, to send or despatch secretly, provide secretly:

    summittebat iste Timarchidem, qui moneret eos, si, etc.,

    secretly despatched, Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69.— Absol.:

    iste ad pupillae matrem summittebat,

    Cic. Verr. 2, 1, 41, § 105:

    summissis consularibus viris, qui peierarent,

    suborned, Suet. Ner. 28 init.
    B.
    In gen., to send, send off, despatch, supply (class.):

    summittit cohortes equitibus praesidio,

    Caes. B. G. 5, 58:

    subsidium alicui,

    id. ib. 2, 6; so,

    subsidium,

    id. ib. 2, 25; 4, 26; id. B. C. 1, 43:

    auxilium laborantibus,

    id. ib. 7, 85: quoad exercitus huc summittatis, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6; Juv. 1, 36:

    sibi destinatum in animo esse, imperium alicui,

    to transfer, resign, Liv. 6, 6, 7:

    vinea summittit capreas non semper edules,

    furnishes, supplies, Hor. S. 2, 4, 43. —Hence, summissus ( subm-), a, um, P. a. (acc. to I. B.).
    A.
    Lit., let down, lowered, low (very rare):

    scutis super capita densatis, stantibus primis, secundis submissioribus,

    stooping lower, Liv. 44, 9, 6:

    Caelicolae Summisso humiles intrarunt vertice postes,

    Ov. M. 8, 638:

    bracchia,

    id. P. 3, 1, 150; Col. 6, 30, 5:

    capillo summissiore,

    hanging lower down, Suet. Tib. 68:

    purpura,

    Quint. 11, 3, 159:

    oculi,

    Plin. 11, 37, 54, § 145.—
    B.
    Trop. (class. and freq.).
    1.
    Of the voice or of speech in gen., low, soft, gentle, calm, not vehement (syn.:

    lenis, suppressus): et contentā voce atrociter dicere et summissa leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    vox (with lenis),

    Quint. 11, 3, 63; Ov. M. 7, 90 al.:

    murmur,

    Quint. 11, 3, 45:

    oratio placida, summissa, lenis,

    Cic. de Or. 2, 43, 183; so,

    oratio,

    Caes. B. C. 3, 19; Quint. 11, 1, 9. — Comp.:

    lenior atque summissior oratio,

    Quint. 11, 1, 64:

    (sermo) miscens elata summissis,

    id. 11, 3, 43:

    actio,

    id. 7, 4, 27. — Transf., of an orator:

    forma summissi oratoris,

    Cic. Or. 26, 90; so (with humilis) id. ib. 23, 76:

    in prooemiis plerumque summissi,

    Quint. 9, 4, 138.—
    2.
    Of character or disposition.
    a.
    In a bad sense, low, mean, grovelling, abject (syn. abjectus):

    videndum est, ne quid humile, summissum, molle, effeminatum, fractum abjectumque faciamus,

    Cic. Tusc. 4, 30, 64:

    vivere neque summissum et abjectum, neque se efferentem,

    id. Off. 1, 34, 124:

    adulatio,

    Quint. 11, 1, 30. —
    b.
    In a good sense, humble, submissive (syn.:

    humilis, supplex): submissi petimus terram,

    Verg. A. 3, 93:

    causae reorum,

    Quint. 11, 3, 154:

    civitates calamitate summissiores,

    Hirt. B. G. 8, 31, 2:

    preces,

    Luc. 8, 594; cf.:

    summissa precatur,

    Val. Fl. 7, 476:

    tristem viro summissus honorem Largitur vitae,

    yielding, overcome, Stat. Th. 1, 662.—The sup. seems not to occur.—Hence, subst.: summissa, ōrum, n. (acc. to I. A. 3. supra), substitutes (sc. capita), Dig. 7, 1, 70, § 5. —
    2.
    (Sc. verba.) Calm passages, quiet sayings:

    summissa, qualia in epilogis sunt,

    Quint. 9, 4, 137.— Adv.: sum-missē ( subm-).
    1.
    Of speech, softly, gently, calmly, not loudly or harshly:

    dicere,

    Cic. de Or. 2, 53, 215.— Comp., Cic. de Or. 3, 55, 212 (opp. contentius):

    sciscitari,

    Petr. 105 fin.
    2.
    Of character, calmly, quietly, modestly, humbly, submissively:

    alicui summisse supplicare,

    Cic. Planc. 5, 12:

    scribere alicui,

    Tac. H. 3, 9 fin.:

    loqui (opp. aspere),

    Quint. 6, 5, 5:

    agere (opp. minanter),

    Ov. A. A. 3, 582.— Comp.:

    summissius se gerere,

    Cic. Off. 1, 26, 90:

    dolere,

    Claud. B. Gild. 247.—No sup.

    Lewis & Short latin dictionary > summitto

  • 19 semino

    sēmino, āvī, ātum, āre [ semen ]
    1) сеять ( hordeum Col); обсеменять, засевать ( agrum Col)
    2) производить, рождать (aliquem и aliquid Pl, Col, C, V)
    3) рассевать, распространять ( cultum dei totam terram Lact)

    Латинско-русский словарь > semino

  • 20 assicco

    as-sicco (ad-sicco), āvī, ātum, āre, etw. abtrocknen, austrocknen, alqd in sole, Col.: semen in umbra, Col.: uvam passam, Col.: lacrimas, Sen.: assiccata viscera, Sen.

    lateinisch-deutsches > assicco

См. также в других словарях:

  • Affaire du col Dyatlov — La tente telle qu elle a été trouvée le 26 février 1959 L affaire du col Dyatlov se solda par la mort de neuf skieurs/randonneurs dans le nord de l Oural (Russie), dans la nuit du 1er au 2 février 1959. Il a lieu sur le côté est du mont Kholat… …   Wikipédia en Français

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • Jersey cattle — For other uses, see Jersey (disambiguation). Jersey A Jersey cow in the western United States Country of origin Jersey Traits …   Wikipedia

  • Délétion de la spermatogenèse — Tendance au déclin continu de la spermatogénèse (dans les pays riches) Cliquer sur le triangle bleu pour l image suivante ou précédente …   Wikipédia en Français

  • October 2011 in sports — << October 2011 >> S M T W T …   Wikipedia

  • ДУША — [греч. ψυχή], вместе с телом образует состав человека (см. статьи Дихотомизм, Антропология), будучи при этом самостоятельным началом; Д. человека заключает образ Божий (по мнению одних отцов Церкви; по мнению других образ Божий заключен во всем… …   Православная энциклопедия

  • ВОПЛОЩЕНИЕ — [греч. ἐνσάρκωσις, лат. incarnatio], ключевое событие истории спасения, состоящее в том, что предвечное Слово (Логос), Сын Божий, Второе Лицо Пресв. Троицы, восприняло человеческую природу. Вера в факт В. служит основанием христ. исповедания… …   Православная энциклопедия

  • Spermiologie — La spermiologie est une branche de la médecine, plus particulièrement de la Biologie médicale, qui a pour but d analyser la quantité et la qualité du sperme et donc des spermatozoïdes. Spermatozoïdes humains en imagerie fausse couleur Elle se… …   Wikipédia en Français

  • Historia LGBT — Véase también: Cronología de la historia LGBT La Historia LGBT es la historia relativa a las lesbianas, gays, bisexuales y transexuales. Su estudio abarca las situaciones socio políticas que les afectaron en cada época, su cultura, sus costumbres …   Wikipedia Español

  • Janus — For other uses, see Janus (disambiguation). Bifrons redirects here. For other uses, see Bifrons (disambiguation). A statue representing Janus Bifrons in the Vatican Museums In ancient Roman religion and mythology, Janus is the god of beginnings… …   Wikipedia

  • Anexo:Falsos amigos — Los falsos amigos son palabras que, a pesar de tener significados diferentes, pueden escribirse o pronunciarse de una manera similar en dos o más idiomas. Lo anterior puede deberse tanto a distintas etimologías como a un cambio en el significado… …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»